Ünlü K-Pop grubu BTS’in şirketi BigHit Entertainment’in 28 Eylül günü açıkladığı ve 20.11.2020 tarihinde yayınlanacağı açıklanan BTS’in yeni albümü BE’nin ‘Life Goes On’ parçasının ilk teaserı (ön izlemesi) 17.11.2020 saat:18.00’de yayınlandı. Grup üyesi Jungkook’un yönetmen olduğu açıklanan parçanın ilk teaserı 35 dakikada 1 milyon beğeniyi aşan YouTube tarihindeki en hızlı müzik videosu teaserı oldu[2]. Parçanın ikinci teaserı da bir gün sonra (18.11.2020) yayınlandı. Teaserlardan parçanın daha slow olabileceği yönünde tahminler, hayranlar tarafından yürütülmeye başlandı.
‘BE’ albümünün birinci parçası ‘Life Goes On’ 20.11.2020 Türkiye saati ile saat:08.00’de yayınlandı[3]. Yayından önce grup üyeleri bir basın toplantısı düzenledi ve albüm hakkında bazı ön bilgiler verdiler. Burada yeni albümün, önceki single olan ‘Dynamite’in aksine daha slow olduğu belirtildi. RM’e göre, albüm daha slow ancak samimi, otantik ve yumuşak özellikler içeriyordu[4]. Grup üyesi V de benzer bir samimiyetle önceden çok sık tükenmişliğe girdiğini ancak son zamanlarda başından geçen hikayeleri şarkı olarak yazmak suretiyle bu durumdan kurtulduğunu belirtti[5]. Grup üyelerinin bu ifadeleri daha slow ancak daha samimi ve içten bir albümün geleceğinin işaretleri gibiydi. Yayından yarım saat önce grup üyeleri YouTube’da canlı yayın açtılar ve birbirleriyle samimi bir röportaj yaparak yeni albümle ilgili görüşlerini paylaştılar.Saat 08.00’i gösterdiğinde yeni albümün ilk parçası ‘Life Goes On’ parçası YouTube’da yayınlandı ve 2.8 milyon kişi aynı anda izledi. Albümün ilk günde 1.95 milyon kopya satışını aştığı açıklandı[6][7]
‘Mavi gökyüzündeki bir ok gibi, başka bir gün daha uçup gidecek, yastığımda masamda, evet hayat işte böyle devam edecek’ sözleriyle biten ‘Life Goes On’ parçasına bakıldığında BTS’in son dönem albümlerindeki etkili dans kareografilerinin olmadığı ilk etapta hemen göze çarpmakta. Böylelikle parçanın genel bir düzlemde, tam da pandemi süreci ile birlikte[8] insanların evlerinde birlikte zamanını geçirdiği ve mutlu günlerin özlemini yad ettiği bir atmosfer izlenimi verilmekte. Grup üyelerinin aynı ev içerisinde sevinçli anlarının paylaşıldığı, (pijama partisi, video oyunları ve pizza yedikleri anlar gibi) parçada üyelerin kimi zaman güldükleri, eğlendikleri, kimi zaman birlikte uyuyakaldıkları, umudun kaybedilmemesi ve hayatın güzel bir şekilde devam edeceği vurgulanmakta.
Albümün yayınlanması kadar önemli bir nokta parçanın ARMY’ler tarafından nasıl yorumlandığı oldu. Türkiye’de takipçi sayısı yüksek ARMY hayran sayfalarınca günler öncesinden hazırlıklar yapıldı. Buna göre albüm yayınlandıktan sonra tüm platformlarda ‘stream’(akış) hedefleri belirlendi ve bununla ilgili ARMY Comeback kılavuzu dahi yayınlandı[9]. Parçanın yayılımı ve rekorları hayranlara göre önceki albüm Dynamite’in kırdığı rekorlardan daha az olmamalıydı. Bunun için tüm hayran grupları dört koldan akış için adeta savaştılar[10]. Parça Türkiye trend videolar listesinde şu anda 1 numarada[11]. Tüm elektronik cihazlarla sosyal paylaşım sitelerinden en fazla akışın sağlanması için ARMY’ler ellerinden geleni yaptılar ve halen yapmaktalar. Burada BTS ve hayran grubu ARMY’nin K-Pop ekosisteminde ayrı ve belki de ondan öte bir durumunun olduğunu belirtmek gerekiyor. Gözlemlenebildiği kadarıyla K-Pop içerisinde hayran grubu ile bu denli bütünleşen ve ‘bir’ olan başka bir grup gözükmüyor. BTS’in otantik ve biricikliği de zaten burada: Grubun, hayranları nezdinde dil ve kültür bariyerini aşması, kendisini samimi ve yakın kılarak ‘aileden biri’ olarak görmesi (Binark, 2020, Keskin, 2020).
K-Pop gruplarının pandemi süreciyle birlikte çevrimiçi konserlerini arttırdığı bu günlerde BTS, Dynamite şarkısı ve Map of the Soul ON:E konserleriyle hayran gruplarıyla arasındaki ilişkiyi sürekli ve kalıcı kılmada etkili gözüktü. BE albümü de bunu devam ettirme hedefinde. Jungkook’un albümün yayınlanmasından önceki basın konferansında Covid 19 nedeniyle turnelerin iptal edilmesiyle ARMY’i görememeleri, kendilerinde üzüntü ve özleme sebep olduğunu belirtmesi de bu açıdan bakıldığında anlamlı görünmekte.[12] Bu üzüntü ve özlemin albümdeki şarkılarla bir şekilde yansıtılmaya çalışıldığı anlaşılıyor. BTS’in hayranlarını Dynamite şarkısı ile eğlence ve neşe dolu bir ruh halinden, ‘BE’ albümü ile daha yavaş ancak samimi bir atmosfere taşıması K-Pop gruplarının hayranlarını nasıl duygusal uçlara sürükleyebildiğinin de bir göstergesi.
Konuya farklı bir açıdan bakacak olursak günümüzde popüler kültür ürünü olan bir pop grubunun tüm dünyada pandemi süreci içerisinde, insanlığın sosyalleşmesinin sınırlandığı bir dönemden geçerken, sosyal medya platformlarını nasıl etkili bir şekilde kullanarak dinleyici ve hayranlarını nezdinde yakınlık kurma başarısını yakaladıklarını anlaşılması açısından ele alınması ve incelenmesi gereken bir alan olarak önümüzde durmakta. Bu da iletişimden sosyolojiye sosyal bilimlerin çeşitli alanlarınca disiplinlerarası çalışmalarla ortaya konulması gereken bir süreci işaret etmekte.
KAYNAKÇA
Binark, M. (2020). Arttırılmış Eğlence Olarak K-Pop ve BTS’in Çekim Gücü. Der: Mutlu Binark ,iç. Asya’da Popüler Kültür ve Medya (s. 189-225). Ankara: um:ag.
Keskin, A. (2020). BTS veya Aşık Olunacak Erkeklik: YouTube’da Netnografik Bir Analiz . Ege Üniversitesi Medya ve İletişim Araştırmaları E-Dergisi , (6), 4-22.
[1] İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Doktora Öğrencisi
[7] BTS, 22.11.2020 günü Amerikan Müzik Ödülleri’nde (AMA) ‘Life Goes On’ parçasını seslendirecek.
[8] “BE” albümü, bir görüşe göre (2020 yılında pandemi ile birlikte toplumda oluşan korku, can sıkıntısı ve sınırlama duygularının sanatçıların ses ve ruhuna yansıdığı) “salgın albümler” listesine dahil edilebilir. Bu yönüyle albüm “pandemi pop”una iyi bir örnektir. Augus Brown.”On Pandemic album ‘Be,’ BTS longs for better times, then dances through the tears”. Los Angeles Times. 20.11.2020 .https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2020-11-20/bts-be-album-review Erişim 20.11.2020.
TÜBİTAK tarafından COVID-19 salgını sürecinde ortaya çıkan sorunların araştırılması ve bu sorunlara çözüm önerileri geliştirilmesi amacıyla ARDEB 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında sosyal ve beşeri bilimler alanına yönelik olarak açtığı “COVID-19 ve Toplum: Salgının Sosyal, Beşeri ve Ekonomik Etkileri, Sorunlar ve Çözümler” başlıklı destek kapsamında yürütülen 120K613 numaralı “Covid-19 Sürecinde Yaşlıların Enformasyon Arayışı ve Enformasyon Değerlendirmesi” başlıklı projenin nihai bulgularının paylaşılacağı panel 11 Aralık 2020 tarihinde düzenlenecektir. 14:00-17:00 saatleri arasında Zoom uygulaması üzerinden çevrimiçi olarak gerçekleştirilecek panele katılım için, aşağıda yer alan linkten kayıt olabilirsiniz:
Çeviren: Hasan H. Kayış, Aksaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Ar.Gör.
Haber kaynaklarına yönelik bir analiz, popüler sağcı bir sitenin sol görüşlü türdeşine göre yüzde 73 daha fazla çerez yerleştirdiğini buldu.
Amerikalılar, hiper partizanlık çağında siyasi inançlarıyla uyumlu sitelerden giderek daha fazla haber takibi yapmaktadır. Ancak, ağın sağ ve sol eğilimli taraflarını ayıran zıt ideolojilerinden daha fazlasıdır. Yeni bir araştırmaya göre, parçalanmış çevrimiçi haber endüstrisinin sağ tarafı, izleyicilerini soldan çok daha agresif bir şekilde izliyor.
Geçen hafta King’s College London tarafından yayınlanan bir çalışmada, gizlilik odaklı tarayıcı firması Brave ve İspanyol telekom şirketi Telefonica’nın araştırma kolundan araştırmacılar, web’deki sol ve sağ eğilimli haber sitelerinin gözetim uygulamalarını karşılaştırdılar. Sağ kanat olarak sınıflandırılan sitelerin, sol kanattaki benzerlerine göre ortalama yüzde 10 daha fazla çerez (sitelerin kullanıcıyı ve önceki tarama geçmişlerini tanımlamasına izin veren veri) bulmuşlardır. Ortalama sağ kanat bir site için 65 çerezden bahsedilirken, sol için sayı 58.
Çevrimiçi olarak en popüler 10.000 site arasında yer alan partizan haber kaynakları söz konusu olduğunda, fark daha da belirgindi. Araştırmacılar tarafından analiz edilen popüler sağ eğilimli yayınlar, bir kullanıcının tarayıcısına 227 çerez yerleştirirken, popüler sol eğilimli meslektaşları 131 çerez yerleştirdi. Araştırmacılar, popüler siteleri kaç tane çerez yerleştirdiklerine göre sıraladıklarında, gözetimden memnun olan sitelerin üst ucundaki karşıtlık daha da belirgindi. İzleme açısından muhafazakâr sitelerin ilk yüzde 25’i tarayıcılara 300’den fazla çerez yerleştirdi. Buna karşılık liberal sitelerin aynı üst yüzde 25’lik dilimi için bu rakam söz konusu rakamın yarısından azdır.
King’s College London’da bilgisayar bilimi alanında kıdemli bir öğretim görevlisi olan ve diğer araştırmacılarla birlikte yapılan bir çalışmayı Nisan ayında Tayvan’daki Web Konferansında sunacak olan Nishanth Sastry, “Temel olarak, reklam teknolojisi, sağa eğilimli web sitelerinde sola eğilimli web sitelerine göre daha fazla gelişti” diyor.
Araştırmacılar, çalışmalarını yürütmek için, BuzzFeed News tarafından siyasi haber yelpazesinin daha önceki bir analizinden aldıkları “partizan” haber sitelerinin bir listesiyle işe başladılar. 2017’de yayınlanan bu anket için BuzzFeed’deki gazeteciler, liberal veya muhafazakâr eğilimlerinden açıkça bahsetmek için “Hakkında” sayfalarını ve Facebook sayfalarını inceleyerek 500’den fazla siteyi manuel olarak kategorize etti ve bazı durumlarda bu siyasi eğilimleri içeriklerden de çıkardı. Sağ eğilimli siteler Dailycaller.com’dan Realclearpolitics.com ve TheGatewayPundit.com’a, sol eğilimli siteler ise Salon.com’dan Rawstory.com ve Alternet.com’a kadar değişiyordu.
Araştırmacılar, kadınların genel olarak tüm sitelerden erkeklerden daha fazla çerez çektiğini ve yaşlıların gençlere göre daha fazla çerez aldığı sonucuna ulaştı. Reklam firması Bannerboy’da çevrimiçi reklam analisti ve danışman olan Abel Buko, kadınların ve yaşlıların hedeflenmesinin, reklam endüstrisindeki her iki grubun da hedeflemeye iyi yanıt verdiği varsayımlarına uyduğunu söylüyor. Ancak, araştırmacıların daha az öngördükleri bulgu, muhafazakâr sitelerin, demografik bilgilerden bağımsız olarak çok daha fazla çerez yerleştirmesiydi. Sağ eğilimli en popüler site olan FoxNews.com, kadın kullanıcılarına BuzzFeed tarafından kategorize edilen en popüler sol eğilimli site olan MSNBC.com’dan yaklaşık yüzde 4 daha fazla çerez yerleştirdi. Ayrıca erkeklerin tarayıcılarına yüzde 34, gençlerin tarayıcılarına yüzde 26 ve yaşlıların tarayıcılarına yüzde 30 daha fazla çerez yerleştirdi.
Öyleyse neden sağ eğilimli siteler kullanıcıları sol eğilimli sitelerden daha fazla izliyor? Araştırmacıların açıklaması, tamamen tatmin edici olmasa da basittir: Reklamverenler, reklamlarını muhafazakâr kitlelerin önüne çıkarmak için daha fazla ödeme yapmaya isteklidir. Araştırmacılar insanların gösterildiği reklamların maliyetini ölçtüklerinde bu sonuca vardılar.
Sağ eğilimli sitelerde reklam vermenin maliyetinin önemli ölçüde daha yüksek olduğunu keşfettiler. Ortalama olarak, bin gösterim başına yaklaşık 67 sent, sol eğilimli sitelerde bin gösterim başına 56 sent. Ancak gördükleri ilk yüzde 25’lik en pahalı reklamlar arasında, sağ eğilimli siteler, daha liberal meslektaşlarında bulunanlardan beş kat daha pahalı olan reklamlarla daha da büyük bir avantaja sahipti. Bu fiyatlar genellikle bir reklam borsası açık artırması tarafından belirlendiğinden, daha fazla reklamverenin sol eğilimli sitelere göre sağ eğimli sitelerde reklam göstermek için teklif verdiğini öne sürüyorlar.
Araştırmacılar, muhafazakâr sitelerdeki nispeten yüksek reklam fiyatlarının bir tür tavuk ve yumurta durumu yarattığını iddia ediyor. Telefonica Research’ten Nicolas Kourtellis, “Reklamverenler bu web sitelerinin kullanıcılarını ve hedef kitlelerini hedeflemeye sol kanattan çok daha hevesli” diyor. “Reklamverenler ve onların takip aygıtları, daha yoğun izleme gerçekleştirmek için bu tür web sitelerine yerleştirilir ve bu da daha iyi kullanıcı hedeflemesine yol açar ve sonuç olarak daha pahalı reklamdır. Bu, bu tür web sitelerini diğer hevesliler ve aynı zamanda reklamverenler için daha çekici hale getirir.
Ancak bu döngüsel açıklama, sağ eğilimli kitlelerin neden daha çok reklamveren ilgisini ve daha yüksek değerli reklamları ilk etapta çektiğinin yanıtını vermiyor. Araştırmacılar, çalışmalarının bu soruyu cevaplamadığını kabul ediyorlar. Ancak şu anda bağımsız olarak gizlilik ve güvenlik odaklı araştırmacı olarak çalışan Federal Ticaret Komisyonu’nun eski baş teknoloji uzmanı Ashkan Soltani, yeni bulguların önceki araştırmalara uygun olduğunu söylüyor. Spesifik olarak, sağ eğilimli izleyicilerin sahte haberleri okuma ve paylaşma olasılığının sola eğilimli izleyicilere göre önemli ölçüde daha yüksek olduğunu gösteren araştırmalara işaret ediyor. Sağ eğilimli okuyucuların belirli aşırı sağ sitelerdeki haberlere karşı daha az şüpheci olmaları durumunda, onların da bunlarla ilgili reklamlardan daha az şüpheci olabileceğini öne sürüyor. Soltani, “Bu mantıklı” diyor. “İnsanlar tıklarsa, bu hedeflemenin etkililiğini güçlendirir. Hedef kitlenin bu tür içerikle etkileşime girmeye daha istekli olması, reklamları daha değerli hale getirebilir.”
King’s College, Telefonica ve Brave araştırmacıları, çalışmalarının başka yorumları olabileceğini kabul ediyorlar. Sağ kanat izleyiciler daha fazla iş veya tüketici odaklı ve bu nedenle reklamverenler için daha değerli bir izleyici topluluğudurlar. Veya reklamcıların ve reklam borsalarının bir şekilde sağcı kitleleri solcu olanlardan daha fazla etkilemeye veya kontrol etmeye çalıştığını söyleyebiliriz. Ne de olsa Facebook’un Cambridge Analytica skandalı, çevrimiçi veri toplama tekniklerinin belirli siyasi kitleleri hedeflemeye ve fikirlerini etkilemeye ne kadar yardımcı olabileceğini tam olarak gösterdi.
Ancak araştırmacılar, tüm bunları spekülatif bulup, reddetmiştir. Reklamverenler, reklamlarını sağ eğilimli web sitelerinde istiyor çünkü bu şekilde daha fazla para kazanabilirler. Telefonica Research’den Kourtellis, “Reklam ekosisteminin sağcı insanları daha yoğun bir şekilde takip edip etmediğini araştırmıyoruz veya bilmiyoruz çünkü reklamcılar siyasi çıkarlara hizmet ediyor, bazı siyasi yönelimleri veya bu tür komplo teorilerini destekliyorlar”. “Yalnızca temel şeylere bakarsak, reklamverenler sağcı web sitelerindeki kullanıcıları hedefler çünkü onların gözleri daha değerlidir.”
Çeviren: Hasan H. Kayış, Aksaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Ar.Gör.
Çin devleti tarafından desteklenen Huawei, yeni nesil mobil bağlantı sistemi olan 5G’yi geliştirdi ve şekillendirmesine yardımcı oldu. Avrupa’nın kendi potansiyel tedarikçileri var ama ABD bundan korkuyor ve Amerika’da Çin teknolojisinin kullanımını kısıtlıyor. Bu durum Çinli teknoloji şirketlerini daha da dirençli hale getirdi.
SHENZHEN, CHINA – 2020/10/05: Chinese multinational technology company Huawei logo and 5G sign seen at a store. (Photo by Alex Tai/SOPA Images/LightRocket via Getty Images)
1994 yılında Huawei, hala telefon ağları için anahtar satan küçük bir yerli oyuncu iken, kurucusu Ren Zhengfei Çin lideri Jiang Zemin ile bir araya geldi. Halk Kurtuluş Ordusu’nda tüketici elektroniği alanında çalışan eski bir mühendis olan Ren, vatansever kartını oynayarak Jiang’a ‘ekipman anahtarlama teknolojisinin ulusal güvenlikle ilgili olduğunu ve kendi anahtarlama ekipmanına sahip olmayan bir ulusun orduya sahip olmamakla eşdeğer olduğu konusunda uyardı (1). Çeyrek yüzyıl sonra, ABD liderliğindeki diğer ülkeler, Ren’in sözlerinin bilgeliğini geç kavradılar. Bugün söz konusu teknoloji 5G ve ulusal güvenlikleri için bir tehlike olarak gördükleri şey Huawei’nin teknolojisinin ta kendisidir.
Huawei, son derece sıradışı bir şekilde çalışanlarının dönüşümlü liderlik yapısına, kamu piyasalarına karşı küçümseyici bir bakışa ve Çin’in emperyalist yabancı firmalara bağımlılığını azaltmanın bir yolu olarak yerli inovasyonu vurgulayan kurumsal bir ahlak anlayışına sahip bir şirkettir.
Hepsinden kötüsü Huawei, Çin rejiminin casusluk cihazlarını genişletmek ve akıllı, 5G ile çalışan buzdolaplarımızı bize karşı çevirmek için ürünlerine gizli girişler inşa ediyor olabilir.
Şirket 170 ülkede ağ işletiyor ve 194.000’den fazla kişiyi istihdam ediyor. 2009 yılından bu yana gelişimini hem dâhili olarak hem de çeşitli standardizasyon kuruluşlarına katılımıyla şekillendirmiş olan 5G teknolojisine dünyanın en önemli katkı sağlayıcılarından biridir. Bu yaz, dünyanın en büyük akıllı telefon satıcısı olarak Samsung’u geride bıraktı ve kendi bünyesinde tasarlanan Kirin çipi sayesinde, ürün serisindeki birinci sınıf ürünler piyasadaki en gelişmiş yapay zekâ yeteneklerinden bazılarına sahiptir.
Huawei’nin olağanüstü başarısı kısmen inovasyona olan kararlı bağlılığından kaynaklanıyor. Yıllık kârının %10’undan fazlasını araştırma ve geliştirmeye harcıyor. 2019’da Apple ve Microsoft’tan 15 milyar dolar fazla harcadı ve 2020 bütçesi 20 milyar dolar. (Karşılaştırma için, tüm Alman otomobil endüstrisinin 2018’deki Ar-Ge harcaması kabaca 30 milyar dolardı).
Çin’de Tasarlandı, Vietnam’da Yapıldı
Bu rakamların arkasında ne var? Huawei, Çin için büyük bir sembolik öneme sahip. Apple veya Samsung gibi, değer zincirinin nispeten basit, yüksek oranda metalaştırılmış parçalarından en tepesine çıkmayı başaran ender bir şirket. Onun yörüngesi, Çin hükümetinin teknoloji endüstrisi için daha geniş özlemlerinin bir simgesidir. Çin uzun zamandır diğer ülkelerin ürünlerini bir araya getiren bir atölye rolü ile yetiniyordu. Her Apple cihazının arkasında bulunan “Made in China, California’da tasarlandı” ifadesi, bunun aşağılayıcı bir hatırlatıcısıdır. Huawei’nin ilerlemesi, bu sloganın nihayet “Çin’de Tasarlandı, Vietnam’da Üretildi” ye yükseltilebileceği yeni bir çağın doğduğunu gösteriyor.
Bu dönüşüm diğer Çin şirketlerinde meydana gelirse, Amerika’nın küresel ekonomideki hâkimiyetine büyük bir meydan okuma oluşturacaktır. ABD yörüngesindeki diğer ülkeler – Almanya, Japonya, Asya kaplanları – patlayıcı bir ekonomik büyüme elde ettiler, ancak bu süreç kısmen ABD devlet idaresi tarafından sağlandı. Amerikalılar, ABD direksiyon başında uyurken, Çin’in kendi jeopolitik gündemiyle böyle bir başarıyı kendi başına elde edebileceği fikrini sindiremiyor.
Bugünün tartışması, Çin’in 5G’deki hâkimiyetinden çok daha fazlasıyla ilgili. Bu teknoloji, en iyi ihtimalle, daha fazla cihazda daha hızlı bağlantı sağlayacak, daha çok bağlantı ve birbirine bağlı daha fazla cihaz olacak ve yerel olarak son kullanıcıya daha yakın olunacak. Reklamcılık aldatmacaları, endüstriyel ortamlarda güvenilir ve etkili olmadan önce üstesinden gelinmesi gereken birçok engel olduğu gerçeğini gözler önüne seriyor. Çoğu sıradan tüketici için bu, daha hızlı indirme hızlarından ve belki de uzun süredir vaat edilen Nesnelerin İnterneti’nin nihai gelişinden başka bir şey değildir.
Elbette, ağ ve cihaz yükseltmeleri için harcanacak büyük fonlar ve tahmin edilebileceği üzere pazar payı için makul miktarda tartışmalar var. Ancak Huawei ve 5G, Çin’in ABD’ye üstünlük sağlamaya çalıştığı çok daha büyük bir jeoekonomik ve jeopolitik mücadelenin yalnızca küçük bir parçası. Bu, kendi başına 5G şampiyonu olmayan Washington’un neden bu kadar telaşlı olduğunu, Nokia ve Ericsson olmak üzere iki Avrupa şampiyonunun neden bu kadar sakin olduğunu açıklıyor.
Trump “Spyway” Olarak Adlandırıyor
Washington’un Çin teknolojisine karşı yürüttüğü kampanya, devlete ait ZTE (5G alanındaki bir diğer önemli oyuncu), WeChat ve TikTok gibi firmaları ve daha az bilinen diğer birçok şirketi içeriyor. Ancak Huawei ana hedeftir. ABD şirketi, Hong Kong, Sincan ve Güney Çin Denizi’ndeki eylemlerini düzenli olarak yaptırımlarla kınayan ve cezalandıran vicdansız bir Çin’in cisimleşmiş hali olarak görüyor. Huawei, Donald Trump’ın ticari marka takma adlarından biri olan “Spyway” i hak edecek kadar önemlidir.
Huawei’nin ilerlemesi, Apple cihazlarının arkasında bulunan “Çin malı, Kaliforniya’da tasarlandı” ifadesinin nihayet “Çin’de tasarlandı, Vietnam’da üretildi” ifadesine yükseltilebileceği yeni bir çağı müjdeleyebilir.
Washington, Huawei’yi Çin’in haydut davranışının (yaygın olarak meritokratik pazar başarısıyla karıştırılıyor) temel bir örneği olarak görüyor. Bunlar arasında fikri mülkiyeti çalmak, iş ortaklarına zorbalık yapmak ve Pekin tarafından sübvanse edilen büyük ölçüde indirimli ürünlerle rakipleri alt etmek yer alıyor ABD, Huawei’nin, Çin’in Kuşak ve Yol veya Yeni İpek Yolu girişiminde görüldüğü gibi, küresel Güney için büyük bir bağımlılık yaratan temel iletişim ekipmanı inşa ederek Çin’in “borç tuzağı diplomasisinde” yer aldığını iddia ediyor. Hepsinden kötüsü Huawei, Çin rejiminin casusluk cihazlarını genişletebilmesi ve akıllı, 5G ile çalışan buzdolaplarımızı ve tost makinelerimizi bize karşı çevirebilmesi için ürünlerine gizli geçitler inşa edebiliyor.
Huawei’ye yönelik eleştiriler genellikle Çin’in 2017’de kabul edilen en son ulusal istihbarat yasasına referans veriyor. Çin firmaları ve vatandaşlarının talep üzerine hükümetle işbirliği yapmasının yanı sıra Pekin’in teknoloji sektörü ve orduyu yakınlaştırma çabasıyla sivil-asker kaynaşmasını hızlandırma çabasının ABD’den kopyalanan bir politika olduğu ileri sürülüyor (2). Huawei, tüm casusluk suçlamalarını kategorik olarak reddediyor ve Çin hükümetinin kendi uluslararası itibarını ve güvenilirliğini yok etme riskini alacağı fikrine meydan okuyor.
Washington’un iddialarını desteklemek için üretilen kanıtlar yok denecek kadar azdır. Ancak bu, ABD’nin İngiltere, Fransa, İtalya ve birçok Doğu Avrupa devleti de dâhil olmak üzere bazı müttefiklerini kampanyasına dâhil etme girişimini engellemedi ve onları Huawei’nin 5G ağlarını kurmasına izin vermekten caydırdı.
İngiltere’nin Sürpriz Hareketi
Durum başka bir yerde de pek farklı değil. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun yoğun lobi faaliyetlerinden sonra Şili, Huawei’yi deniz altı kablosu inşa etme planlarının dışında bırakmak zorunda kaldı. Huawei’nin kitlesel bir varlığa sahip olduğu Hindistan’da hükümet, şiddetli sınır çatışmalarından sonra Çin’e misilleme yapmak için Huawei’yi dışlama tehdidini kullandı. Resmi bir yasak yok, ancak Hindistan’ın boşluğu doldurmak için yerli bir oyuncu olan Reliance Industries ile görüştüğü söyleniyor.
İngiltere, Brexit zamanındaki durgunluğuna rağmen, mobil operatörlerden 2027 yılına kadar mevcut tüm Huawei ekipmanlarını ağından kaldırmasını isteyecek kadar ileri gitti. Bu dikkate değer çünkü Birleşik Krallık, Huawei’nin Avrupa’ya erken genişlemesi için çok önemliydi ve Avrupa genel merkezleri Londra’da. 2010 yılında İngiliz istihbarat servisleriyle birlikte çalışan Huawei, Birleşik Krallık’ta ağlarının güvenliğindeki herhangi bir arızayı analiz etmek ve düzeltmekle görevli bir Siber Güvenlik Değerlendirme Merkezi kurdu. Ancak ABD’den ve Çin’i eleştiren milletvekillerinin bir Çin Araştırma Grubu kurduğu Muhafazakar Parti içinden gelen baskı çok büyüktü.
AB, 5G konusunda ortak bir politika üzerinde anlaşmaya varamadı, çünkü mesele üye devletlerin egemen olduğu ulusal güvenlik açısından çerçevelendi. Cömert devlet yardımı ve Huawei’nin Ar-Ge harcamalarını karşılama yetkisi ile Nokia ve Ericsson tarafından oluşturulan tek bir şampiyonun yaratılmasına kaynak akıtarak, bunu endüstriyel politika ve uluslararası ilişkiler meselesi olarak ele almak daha iyi olurdu. Avrupa Komisyonu, Fransa ve Almanya’nın baskısı altında, rekabete olan saplantısını bırakıp daha geniş bir jeoekonomik manzara üzerinde biraz istekli olduğunu göstermiş olsa da, bu doğrultuda herhangi bir şeye rıza göstermesi olası değildir.
Almanya, 5G planlarını henüz açıklamamış ancak bu sonbaharda bir karar vereceğine söz vermiş olan tek büyük Avrupa devleti olmaya devam ediyor. Angela Merkel’in kendi partisi de dâhil olmak üzere Alman politikacılar bu konuda bölünmüş durumda. Berlin’deki ABD diplomatları, Huawei’ye karşı dostane tutumlarının potansiyel olarak yüksek maliyetine işaret etme şansını asla kaçırmazlar.
Ahbap-Çavuş Komünizmi
Trumpyan irfan, Huawei’yi Çin “ahbap-çavuş komünizmi” nin özü olarak tutarken, yükselişi ve önemi hakkında alternatif okumalar da söz konusudur. En ikna edici olanlardan biri Yun Wen’dir (3). Ren Zhengfei, tüm cesaretine, Maoist alıntılarına ve zaman zaman milliyetçilikle flört etmesine rağmen, jeopolitiğin inceliklerini sağlam bir kavrayışa sahip stratejik bir düşünür olarak ortaya çıkıyor. Huawei’yi zorlu pazarlara (1990’larda kırsal Çin’e, ardından küresel Güney’deki birçok düşük kârlı, yüksek riskli pazarlara) yönlendirdi ve bunları daha karlı pazarlara doğru genişlemek için çıkarma sahili olarak kullandı. Huawei ve ZTE, ağ kurma projelerini Çin’in Afrika ve Latin Amerika’daki genel genişlemesine bağlayarak, bu tür iddialı altyapı projelerini finanse etmek için birçok yerel yönetim tarafından kullanılan Çin devlet kredilerinin varlığından yararlandı.
Yun, Huawei vakasında, borç tuzağı diplomasisinin yalnızca olumsuz etkileri olmadığını yazıyor. Huawei’in küresel Güney’de aldığı kiralar, başka yerlerde kazandıklarına kıyasla mütevazı iken, üçüncü dünya enternasyonalizminin Maoist ruhu, bölgedeki faaliyetlerinde tamamen yer almazken, iyi eğitimli yerel mühendis ve teknisyenlerden oluşan oldukça büyük bir kadro üretiminden bahsedilebilir.
ABD, Trump’tan ve hatta Barack Obama’dan önce Huawei için her zaman yüksek riskli bir pazar olmuştur. 2003 yılından bu yana, o zamanın ana ABD rakibi Cisco tarafından patent ihlali davası açıldığında bir dizi aksaklık yaşadı. Birincisi, Amerikan firmalarına yatırım yapması veya bunları devralması yasaklandı. Şimdi, Trump’tan bu yana, mevcut müşterilere hizmet veremeyebilir veya yeni ürünler sunamayabilir bile. Başından beri, Huawei’nin ABD’deki faaliyetleri, Çin ordusuyla birlikte çalıştığı yönündeki suçlamalara dayanıyor. Bu, Wall Street Journal’ın, Huawei’nin İran’la ticaret yapmak için ABD yaptırımlarına karşı çıktığı şeklindeki Ekim 2011 raporuyla birleşti. 2013 yılında şirket ABD’den çekildiğini duyurdu. Washington’daki varlığı artık bir lobiciler ordusuyla sınırlı.
ABD’nin Huawei’e karşı savaşındaki ilk salvoların 17 yıl önce ateşlendiği göz önüne alındığında, durum neden yakın zamanda neden kötüleşti? 2018’in sonlarında, Ren Zhengfei’nin kızı Huawei finans direktörü Meng Wangzhou, ABD’nin talebi üzerine Kanada’da aktarma yaparken tutuklandı. Trump yönetimi önümüzdeki iki yıl içinde Huawei’yi sakatlamak için birkaç ayda bir yaptırımları sıkılaştırdı ve ana federal hükümet emeklilik fonundan Çin teknoloji hisselerine maruz kalan endeks fonlarına yatırım yapmamasını istedi. Federal hükümet müteahhitlerinin artık Huawei ile herhangi bir iş yapmadıklarını kanıtlamaları gerekirken, ABD borsalarında listelenen Çinli şirketlerin defterlerini açmaları ve Çin hükümeti ile herhangi bir temas halinde olduklarını bildirmeleri gerekiyor.
ABD Hala İstediği Kişiyi Gözetleyebilir Mi?
ABD saldırısının arkasında birkaç ekonomik ve jeopolitik faktör var. Yun, jeopolitik açıdan, 2013 yılında Edward Snowden tarafından sızdırılan NSA (Ulusal Güvenlik Ajansı) belgelerinde ipuçlarının bulunabileceğine işaret ediyor.
2010 yılında NSA, kod adı Shotgiant olan Huawei sunucusuna girdi. Amaç, Huawei’nin Halk Kurtuluş Ordusu ile sahip olabileceği herhangi bir bağlantıyı bulmaktı (medyaya sızıntı olmadığına bakılırsa, hiçbir şey bulamamış olmalılar) ve ABD istihbarat aygıtının Huawei’nin İran veya Pakistan gibi yerlerdeki hükümet müşterilerini izleyebilmesi için ekipmanındaki herhangi bir güvenlik açığını tespit etmekti. Snowden’in sızdırılan belgelerinde, NSA gerçek niyetini açıkça ifade ediyordu: “Hedeflerimizin çoğu, Huawei tarafından üretilen ürünler üzerinden iletişim kuruyor. Bu ürünlerden nasıl yararlanacağımızı bildiğimizden emin olmak istiyoruz. Aynı zamanda bu iletişim hatlarına erişimi sürdürmemizi de sağlamak istiyoruz.” Şubat 2019’da, daha sonra Huawei’nin rotasyon yoluyla başkanı olan Guo Ping, Huawei’nin ABD’nin istediği kişiyi gözetleme çabalarını engellediği yorumunu yapmıştır.
Huawei’nin 5G’deki hâkimiyeti ABD’nin istihbarat alanındaki üstünlüğüne büyük bir engel olacaktır çünkü Çinli şirket, ABD istihbarat topluluğundan gelen gayri resmi taleplere Avrupalı rakiplerinden daha az yanıt verecektir.
Ekonomik açıdan, 5G’yi onu çevreleyen maddi olmayan ancak karmaşık fikri mülkiyet hakları ağına dayandıran maddi altyapının ötesine bakmak gerekiyor. 5G her şeyden önce bir standarttır. Ona güvenen tüm ağlar ve cihazlar, teknik özelliklere uymak zorundadır. Bu, patentli teknolojileri kullanmayı içerir. Wifi, dokunmatik ekran ve işlemciye sahip modern bir telefon 250.000 patent kapsamına girebilir (“2015 itibarıyla”. Bugünkü rakam muhtemelen daha yüksektir). 5G gibi teknik bir standarda uymak için kullanılması gereken patentler, standart-temel modeller veya SEP’ler olarak bilinir. 2013’teki bir tahmin, bir cep telefonu için ihtiyaç duyulan SEP sayısını 130.000 olarak gösteriyor.
Fikri Mülkiyet Haklarının Eleştirisi
Mobil teknolojideki SEP sahiplerinin sayısı 1990’ların başlarında bir avuçken, son on yılda yüzden fazla arttı (4). Patentler lisans ücretlerini ima ediyor ve 2G ve diğer bazı önemli standart yarışların galibi Qualcomm, gelirinin üçte ikisini Çin’den, çoğunlukla Huawei’den elde ediyor. 2001 yılından bu yana Huawei, telif ücreti olarak 6 milyar dolardan fazla bir rakam ödedi. Bunların % 80’i ABD şirketlerine gidiyor. Bu kadar büyük telif ücretleri Çin’de çok fazla gerilime neden oldu. Pekin, Qualcomm’a 2015’te hâkim konumunu kötüye kullandığı için 975 milyon dolar para cezası verdi ve 2018’de, Çinli firmalara sunulan seçenekleri daha da küçülteceği gerekçesiyle Hollandalı rakip NXP’yi devralmasını engelledi.
Bugün işler biraz farklı görünüyor. Huawei şu anda 5G ile ilgili SEP’lerin en büyük portföylerinden birine sahip. Ancak Huawei, küresel fikri mülkiyet hakları sistemini eleştirmeye devam ediyor. Guo, kulübün kurallarının eşitlik ve karşılıklı yarar sağlayacak şekilde yeniden inşa edilmesi gerektiğini savunarak lisans ücretlerini haydutların talepkar isteklerine benzetmiştir. Şirketin patentlerinin gerçekten iddia ettiği kadar önemli olup olmadığı konusunda bazı tartışmalar var. Bir analist, akıllı telefon bir uçak olsaydı, Nokia ve Ericsson’un motor ve navigasyon sistemi için patentlere sahip olacağını, Huawei’nin ise sadece koltuklar ve içecek arabasına sahip olacağını belirtmiştir. Ancak Huawei’nin gerçek patent sayıları önerdiğinden daha az olsa bile, bu kesinlikle önceki bağımlılık konumundan büyük bir farklılıktır
Çin’in patentler için net borç alan olmaktan ziyade net borç veren olma arzusunda sağlam bir ekonomik mantık var. Bu politika, Çin’in kendisiyle ABD arasında var olan net telif hakkı gelirlerindeki muazzam boşluğu kapatmasına izin verdi. 1998’de Amerikan şirketleri, Çinli şirketlere göre 26,8 kat daha fazla telif ücreti aldı. 2019’a kadar fark sadece 1,7 kattı (5). Şaşırtıcı olmayan bir şekilde Çin, dünyanın standardizasyon kurumlarında (6) lider bir rol üstlenmeye başladı. Uluslararası Elektroteknik Komisyonu (IEC) ve Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) başkanları Çinli iken, Uluslararası Standardizasyon Örgütü’nün (ISO) ilk Çinli başkanı üç yıllık görev süresini 2018’de tamamladı.
Birleşmiş Milletler’de Çin, yüz tanıma teknolojisi standartlarının şekillendirilmesinde aktif rol oynadı. ISO’da, Çin’in Alibaba’sı için önemli bir büyüme alanı olan akıllı şehirlerde standartların şekillendirilmesine özel bir ilgi gösterdi ve Japonya’yı şaşkına çevirdi (7). Ayrıca Çin, bu yıl başlatılan ve teknoloji şirketlerinin ve devlet kurumlarının çalışmalarını Çin dostu küresel standartlar doğrultusunda koordine etmeyi amaçlayan yeni ve iddialı bir yerel program olan China Standards 2035 ile övünüyor.
“Japonya İle Savaş Halindeyiz”
Bu ABD’yi nereye yerleştiriyor? Bazıları, Çin’in yükselişini kontrol altına alma çabalarını, 1980’lerde Japonya’nın devlerini evcilleştirmek için yapılan önceki kampanyayla karşılaştırıyor. Fujitsu ABD’li yonga üreticisi Fairchild Semiconductor’ı devralmaya çalıştığında, Reagan yönetimindeki ve daha geniş Amerikan iş dünyasındaki birçok kişi öfkeliydi. Bir ABD teknoloji şirketinin yöneticisi, “Japonya ile savaş halindeyiz, silah ve mühimmatla değil, teknoloji, üretkenlik ve kalite ile ekonomik bir savaş” demiştir (Los Angeles Times, 30 Kasım 1987). Birkaç yıl önce, Beyaz Saray tarafından desteklenen ABD ticari yaptırımları, başka bir Japon devi olan Toshiba’nın ABD’de bilgisayar satmasını engellemeyi başardı.
“Savaştayız” sloganı değişmedi. ABD-Japonya ticaret savaşı, Japonya’nın lehine olmasa da barışçıl bir şekilde sona erdi ve Çin’deki pek çok kişi, Trump’ın zorbalığının eninde sonunda benzer bir sonuçla sonuçlanacağını ve bazı tavizlerin nasıl ilerleyeceğine dair istikrarlı bir anlaşmaya yol açacağını düşündü. Ancak, bu giderek olası görünmüyor.
Çin ile teknoloji savaşında Trump yönetimi üç şekilde bölündü. Birinci olarak, Çinli teknoloji şirketlerine yönelik saldırıları, Çin’den daha iyi bir ticaret anlaşması elde etmeyi amaçlayan daha geniş bir stratejinin parçası gibi gören Trump var. Çin’in yükselişini ve 5G’deki hâkimiyetini kontrol altına almak konusunda ciddiyse, neden ZTE’nin 1 milyar dolarlık para cezasıyla ama büyük bir hasarla paçayı sıyırmasına izin versin? Devlete ait bir şirket olarak ZTE, Huawei’den çok daha iyi bir kum torbasıdır. Trump için Huawei, yalnızca ticaret müzakerelerinde kullanılacak bir pazarlık kozu ve bir kampanya sloganıydı.
Sonrasında, şimdiye kadar Beyaz Saray ticaret danışmanı olan Peter Navarro ve ABD Ticaret Temsilcisi Robert Lighthizer tarafından yönetilen Çin şahinleri var. Çin’in yükselişini kontrol altına almayı hayati bir zorunluluk olarak görüyorlar ve Huawei’ye daha da sert vurmakta tereddüt etmeyecekler. Yaptırımları daha da geniş bir yelpazedeki Çinli şirketlere genişletme tekliflerinin arkasındaki itici güç onlar.
Son olarak, barış güvercini olan askeri-sanayi ilişkileri var. Çin şimdiye kadar karlı bir pazar oldu. 2019’da yalnızca Huawei, ABD şirketlerinden 19 milyar dolar değerinde bileşen satın aldı. ABD endüstrisinin Çinli müşterilerle iş yapmasını engellemek, Amerika’nın yabancı rakiplerine yardımcı oluyor.
A “5G Makes Life Better” sign is displayed on a screen during a Huawei Technologies Co. event to unveil the “Balong 5000” chip for 5G devices in Beijing, China, on Thursday, Jan. 24, 2019. Huawei unveiled the “Balong 5000” chip, the worlds first intended for use in 5G devices. Photographer: Giulia Marchi/Bloomberg via Getty Images
Pazarlık Kozu Var Ama Konuşmak Yok Mu?
Ocak ayında imzalanan ABD-Çin ticaret anlaşmasının tam olarak uygulanma şansı hala varken, Hazine Bakanı Steven Mnuchin’in de dâhil olduğu barış güvercinleri, Navarro ve Lighthizer liderliğindeki Çin karşıtı kampanyanın etkilerini yumuşatmayı başardılar. Ancak, kötüleşen jeopolitik durum ve Trump’ın Çin’i suçladığı Covid-19’un başlaması, tam bir uygulamayı mümkün kılmadı. Bu nedenle Huawei, asla gerçekleşmeyecek müzakerelerde pazarlık kozu olarak kalma riskini taşıyor.
Bu arada, Çin teknoloji sektörüne karşı misilleme önlemleri katlandı. Ağustos ayının başlarında Pompeo, Çin Komünist Partisinin “kötü etkisinden” sıyrılan başka bir İnternet yaratmayı amaçlayan küresel bir Temiz Ağ programını duyurdu. Birkaç gün sonra Huawei, doğrudan veya dolaylı olarak ABD şirketlerini içeren herhangi bir teknolojiyi kullanmaktan men edildi. Bu ciddi bir sorun olabilir. Muazzam Ar-Ge bütçesine, mühendis ordusuna ve yerli inovasyona vurgu yapmasına rağmen, Huawei’nin ne kendi bünyesinde ne de yerel olarak üretebileceği bazı bileşenler var.
Yapay zekâ tabanlı işlevsellikte büyük öneme sahip olan ve Çin’de tasarlanan ancak başka yerlerde üretilen Kirin çipi bu tür bir bileşen. Son 15 yılda Çin, Silikon Vadisi ile yarış halindeydi ve bu alanda büyük adımlar attı. Yüz tanıma gibi bazı alanlarda lider olduğu bile iddia edebilir. Ancak bugüne kadarki ana avantajı, yerli teknoloji devleri tarafından üstlenilen ancak Çin üniversitelerinde milyonlarca öğrencinin ucuz emeğiyle mümkün kılınan bir görev olan makine öğrenimi algoritmalarını eğitmek için devasa veri kümelerini toplama ve işleme yeteneği olmuştur.
Bu yaklaşım, Çin’in Tayvan veya ABD’deki fabrikalardan kesintisiz yüksek performanslı bileşen tedarikine güvenebileceği çok farklı bir dünya için tasarlandı. Bu tedarik zincirlerinin bozulması, Çin’in yapay zekâ gelişiminin tamamını riske atıyor (8). ABD, Huawei’ye savaş ilan ederken, muhtemelen şirketin 5G’deki ilerlemesini yavaşlatmak kadar, yan kuruluşu HiSilicon tarafından üretilen kendi yarı iletkenlerine erişimini de izin vermemeyi umuyor.
ABD, sanayi politikasında da bazı provokatif adımlar attı. Kongre, sonunda Huawei ve rakiplerinin ağlarının yerini alabilecek açık mimari ağların gelişimini finanse etmek için para ayırdı. Ayrıca, şu anda tartışılan CHIPS for America Yasası aracılığıyla ABD yonga üreticilerini desteklemek için daha fazla kamu parası (10 milyar dolara kadar) ayırdı. ABD’li politikacılar, bu kritik jeopolitik rekabet anının kendi teknoloji endüstrilerini engellemenin ideal zamanı olmadığını fark etmiş görünüyorlar. Mark Zuckerberg’in Trump’ı Çin video paylaşım uygulaması TikTok’un peşine düşmesi için teşvik ettiği bildirildi ve Silikon Vadisi bundan tam anlamıyla yararlanıyor.
Genel olarak, Çin’in tepkisi daha az iddialı oldu. Covid-19 bazılarına engel olsa bile, teknolojik egemenliğini güçlendirmek için zaten iyi finanse edilmiş bir dizi girişime sahip. Örneğin 5G’nin piyasaya sürülmesi programın gerisinde. Mayıs ayında, Trump yönetiminin Huawei ve tedarikçilerine karşı yeni bir dizi kısıtlama getirdiğini açıklamasından sadece birkaç gün sonra Xi Jinping, 2025 yılına kadar temel teknolojilerdeki Çin liderliğini desteklemek için 1,4 trilyon dolarlık bir plan açıkladı. En popüler iki moda kelime, yerel pazara yenilenmiş bir odaklanma ile gelişmiş teknolojilerin yerli gelişimini ihracat potansiyeli ile birleştiren yeni bir politika yönelimi olan “Amerikanlaşmanın kaldırılması” ve “ikili sirkülasyon” dur.
TikTok’un ABD’deki operasyonlarını yakında satışa çıkaracağına ilişkin tartışmalarla birlikte Çin, ihracatını kontrol etmeyi planladığı teknolojilerin listesini genişletti. Bunlar artık içerik öneri algoritmalarını, konuşma modellemesini ve yapay zekâ ile ilgili diğer birçok teknolojiyi içeriyor. ABD’nin Temiz Ağ programına karşı çıkmak için, aynı zamanda ABD’nin gözetleme ve casusluğuna karşı koymak için Küresel Veri Güvenliği Girişimi olarak adlandırılan kendi uluslararası ağını kurduğunu duyurdu.
Huawei Önleyici Tedbirler Alıyor
Huawei şimdilik hala güçlü. Ren’in kızı Meng Wangzhou’nun tutuklanmasının ardından daha sıkı yaptırımlar öngörerek envanter stoklamaya başladı. Mevcut hisse senetleri altı ay ile iki yıl arasında dayanabilir, ancak o zamana kadar bazı bileşenlerin modası geçmiş olabilir. Ayrıca hala çok sayıda 5G ağ sözleşmesi var. Trump’ın yaptırımlarının bir sonucu olarak telefonlarının Google’ın Android işletim sisteminden gelen güncellemelere erişimini kaybedeceğini bilen şirket, Harmony OS adı verilen kendi işletim sistemini oluşturmakla meşgul.
Yakın gelecekte Huawei’ye ne olursa olsun, Çin, Rusya ve diğer ülkeler mesajı yüksek sesle ve net bir şekilde aldı. Teknolojik egemenliğe ulaşmak zorunludur. Çin, Trump saldırısını başlatmadan önce bile bunun önemini kavramıştı. Bu sadece aciliyet duygusunu güçlendirdi. ABD’nin Huawei üzerindeki savaşının nihai etkisinin, hiçbir Amerikan şirketini içermeyen tamamen farklı bir tedarik zincirine sahip, teknolojik olarak çok daha gelişmiş ve bağımsız bir Çin olması ironik olurdu. Paradoksal olarak, Ren’in “bağımsız bir ulusal [teknoloji] endüstrisi olmadan ulusal bağımsızlık olamaz” şeklindeki özlü sözlerinden birine göre Pekin’i harekete geçiren Washington’dur.
Kaynakça
(1) Quoted in Yun Wen, The Huawei Model: the Rise of China’s Technology Giant, University of Illinois Press, Champaign, forthcoming November 2020. Huawei senior management quotations in this article are taken from this book.
(2) See Linda Weiss, America Inc.? Innovation and Enterprise in the National Security State, Cornell University Press, Ithaca, 2014.
(4) Dieter Ernst, ‘China’s standard-essential patents challenge: from latecomer to (almost) equal player?’, Centre for International Governance Innovation, Waterloo (Canada), 12 July 2017.
(5) Gregory Shaffer and Henry Gao ‘A new Chinese economic order’, Journal of International Economic Law, Oxford, forthcoming 2020.
(6) John Seaman, China and the New Geopolitics of Technical Standardization, Institut Français des Relations Internationales, Paris, January 2020.
(8) See Paul Triolo and Kevin Allison, ‘The geopolitics of semiconductors’, Eurasia Group New York, September 2020; Dieter Ernst, ‘Competing in artificial intelligence chips: China’s challenge amid technology war’, Centre for International Governance Innovation, 26 March 2020.
TÜBİTAK-SOBAG tarafından desteklenen 120k613 numaralı “Covid-19 Sürecinde Yaşlıların Enformasyon Arayışı ve Enformasyon Değerlendirmesi” Projesi ekibi, proje ile aynı başlığı taşıyan atölye çalışmasıyla 31 Ekim 2020 günü, “Kapsayıcı Toplum” temasıyla çevrimiçi olarak düzenlenen IV.SENEX Yaşlılık Çalışmaları Kongresi’nde yer aldı.
Proje yürütücüsü Prof. Dr. Mutlu Binark tarafından proje ekibi, projenin amaç ve kapsamının tanıtılmasıyla başlayan atölyede, Binark’ın ardından; proje araştırmacılarından Doç. Dr. Özgür Arun çalışma kapsamında ele alınan bazı değişkenleri ve katılımcı grubunun sosyo-demografik özelliklerini aktardı. “Toplumsal pozisyon” değişkenine dikkat çeken Arun, bu değişkenin katılımcılara ilişkin olarak temsil ettiği içeriğe ve çalışma açısından önemine de dikkat çekti. Arun’un ardından yeniden söz alan Prof. Dr. Mutlu Binark, çalışmada öne çıkan dijital sermaye ve medya repertuarı kavramlarına ilişkin verileri aktararak, salgın sürecinde yaşlıların enformasyonla ilişkilenimlerinde televizyon ve telefonun önemini vurguladı. Araştırmada bursiyer olarak yer alan Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi doktora öğrencisi Beren Kandemir, yaşlılıkta iyi oluş hali ve televizyon arasındaki ilişkide parasosyal etkileşimin rolüne dikkat çekti. Proje araştırmalarında Dr. Öğr. Üyesi Duygu Özsoy ise, mezenformasyon, malenformasyon ve dezenformasyon kavramsallaştırmalarını vurgulayarak, salgın sırasında yaşlıların enformasyon arama ve enformasyon değerlendirme süreçlerindeki güven ve teyit mekanizmalarına ilişkin veriler aktardı. Salgın sırasındaki enformasyon düzensizliğine (info-disorder) ve bu bağlamda ortaya çıkan “infodemi” kavramına da dikkat çeken Özsoy, araştırmanın verilerinin salgın sırasında yaşlıların büyük bir çoğunluğunun edinmiş oldukları enformasyondan şüphe duymadıklarına ve teyit mekanizmalarına yönelmediklerine işaret ettiğini belirtti. Son olarak, çalışmaya ilişkin final bulgular çerçevesinde kapsamlı bilgilendirilmenin yapılacağı panelin duyurusu proje bursiyerlerinden Gül Şahinkaya tarafından gerçekleştirilerek, katılımcılar 11 Aralık 2020 tarihinde çevrimiçi olarak düzenlenecek panele davet edildiler.
mutlu binark tarafından yazıldı 
Yeni Medya 