COVID-19 ve Toplum Etkinliği

Şubat 15, 2021

22-23 Şubat 2021 tarihlerinde TÜBİTAK tarafından, “COVID-19 ve Toplum” çağrısı kapsamında desteklenen projelerin sunumlarının yapılacağı “COVID-19 ve Toplum- Salgının Sosyal, Beşeri ve Ekonomik Etkileri, Sorunlar ve Çözümler” başlıklı bir etkinlik düzenlenecektir.
İlgili çağrı kapsamında desteklenen projelere ilişkin sunumların proje yürütücüleri tarafından gerçekleştirileceği etkinlikte; 120K613 numaralı “COVID-19 Sürecinde Yaşlıların Enformasyon Arayışı ve Enformasyon Değerlendirmesi” projesi, Hacettepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ferruh Mutlu Binark tarafından sunulacaktır.
TÜBİTAK Başkanlık Binası Feza Gürsey Toplantı Salonunda sınırlı katılımcı sayısı ile gerçekleşecek olan etkinlik, TÜBİTAK’ın YouTube adresinden canlı olarak takip edilebilecektir.
120K613 numaralı “COVID-19 Sürecinde Yaşlıların Enformasyon Arayışı ve Enformasyon Değerlendirmesi” projesinin sunumuna, 23 Şubat 2021 Salı günü, 12:00–13:00 saatleri arasında “Pandemi ve Yaşlılar–1” oturumu kapsamında, TÜBİTAK’ın YouTube adresinden erişebilirsiniz.

Leave a Comment » | 120K613 | Etiketlendi: , , | Kalıcı Bağlantı
berenkandemir tarafından yazıldı

Sırbistan ve Önemli Uluslararası Egemenlerin Aşılama Şampiyonu Olma Yarışlarına Veri ve Yapay Zekâ Liderlik Ediyor*

Şubat 13, 2021

Yazar: Mark Minevich[1] Çeviren: Hasan H.Kayış, Aksaray Ünv. İletişim Fak. RTS Böl.Ar. Gör.

2021, hükümetlerin aşılamaya yönelik çabalarının önümüzdeki yıllarda hayatımızı nasıl yaşayacağımızı belirlemesi noktasında insanlık için önemli bir yıl. Tüm dünyada, ülkeler aşıların dağıtımı ve idaresi üzerinde yorulmadan çalışıyorlar ve devam eden mutasyonların etkilerini kendi yöntemlerince durdurmaya çalışıyorlar. Ancak, bazı ülkeler bu çabanın diğerlerine göre net kazananları olarak ortaya çıkmıştır. Sırbistan, Yunanistan, BAE ve İsrail gibi ülkeler, ileri teknolojilerin ve yapay zekânın gücünü kullanarak, optimize ve etkili bir aşı dağıtım sistemi oluşturmayı başarmışlardır. Bu ülkelerin her birinin doğru bir şekilde neler yaptığını derinlemesine inceleyeceğiz ve geride kalan ülkelerin bu başarıları yakalamak için neler yapabileceklerine dair temel çıkarımları belirleyeceğiz.

Sırbistan mükemmel bir vaka çalışması sunuyor ve vatandaşların birçok seçeneği mevcut. Vatandaşlar bir onay mekanizması ile aşı olup olmayacağını seçebilir, hangi aşıları yaptırmak istediklerini ve hangi yerde aşı olmak istediklerini seçebilmektedirler. Sırbistan’ın çözümü bu konuda ilgimi çok çekti ve konuyla ilgili yorumları için kilit paydaşlara ulaştım. Başbakan Danışmanı Vukašin Grozdić’e göre, “Sırbistan’daki aşı kampanyası, Aralık 2020’de ilk gönderiyi teslim almadan önce bile büyük ölçüde teknolojiye güvenerek, geliştirilen yazılımlar ile birlikte vatandaşlarımızın tercihlerini de dikkate alarak sürecin her aşamasını dikkatlice planlandı ve hazırlandı. Bu yöntem sürecin üç kat hızlanmasını sağlamaktadır. Aslına bakılırsa Sırbistan, vatandaşların aşı türünü seçebildiği dünyadaki tek ülkedir.”

Nitekim Euronews’e göre, Sırbistan Avrupa’da ikinci en hızlı aşı uygulamasına sahip ülkedir. Ayrıca, Sırbistan Başbakanı Ana Brnabić, “Vatandaşlarımıza seçim özgürlüğü vererek, halkın güveni ve dolayısıyla aşılama oranını artırmak için bu benzersiz yaklaşımı tercih ettik. Bu çözüm aslında son dört yıldır dijitalleşmeye verdiğimiz kapsamlı odaklanmanın bir sonucudur. Ekonominin dijitalleşmesi ile birlikte dijital devlet ve dijital eğitim, görevimizin özünü oluşturuyor. “

Şu anda Sırbistan genelinde neredeyse tüm şehirlerde yer alan 410 aşı tesisinde aşı yapılabilmektedir. Belgrad’da aşılama, biri Belgrad Fuarı’nda olmak üzere toplam 18 yerde yapılmaktadır. Burada günlük 8.000’den fazla vatandaş, 50 aşı kabininde aşılanabilmektedir. Dahası, N1’e göre, “The Financial Times, küresel olarak koronavirüse karşı en çok aşılanan ülkeler listesinde Sırbistan’ı küresel olarak yedinci ve Avrupa’da ikinci sırada göstermiştir. Sırbistan, 26 Ocak itibariyle 100 kişiye farklı üreticilerden 4.5 doz aşı veya genel olarak yaklaşık 300.000 doz uygulamıştır. Bu, Sırbistan’ı Avrupa ülkeleri listesinde ikinci, dünya çapında ise yedinci sıraya yerleştirmiştir.” Hükümet Genel Sekreter Yardımcısı Peter Janjić de “bu ülkelere danıştıktan sonra, başarının ancak doğru teknolojinin desteklediği doğru organizasyonla elde edilebileceğini anladık. Başbakan liderliğindeki ekibimiz, birçok farklı paydaş arasında kusursuz bir organizasyon ve güçlü bir koordinasyon sağladı. Daha sonra aşılama sürecini yönetmek için destekleyici bir teknolojik çözüm çizdik. Yerel ekiplerimiz tarafından yalnızca haftalar içinde geliştirilen bilgi sistemi, sürecin sorunsuz otomasyonu için sağlandı” gerçeğini ekliyor.

Ayrıca Hükümet, “Sırbistan Cumhuriyeti Aşılama Yönetimi Sistemi” adı verilen yeni bir modern aşı dağıtım ve planlama platformunu da uygulamaya koydu. Sırbistan Ulusal Sağlık Enstitüsü Direktörü Verica Jovanović “nüfusu aşılama konusunda onlarca yıllık deneyime sahip bir kurum olarak, ilk kez, her vatandaşın aşılanmasını gerçek zamanlı olarak izleme ve salgını takip etmede bir araca sahibiz” diye eklemektedir.

İnternet tabanlı dijital platform vatandaşlara ve çağrı merkezi operatörlerine (kayıt bilgisi, bildirim sistemleri ve sorgulama yönetimi), sağlık personeline ve yardımcı gönüllülere (aşılama kaydı, aşı sertifikalarının verilmesi), tedarik zinciri ve depo çalışanlarına (aşıların tedariki ve dağıtımı) ve ayrıca yönetim için (orkestrasyon, aşılama yerlerinin ve sağlık personelinin yönetimi, izleme ve raporlama) erişim sağlar. Yüzlerce birinci basamak sağlık merkezi, Belgrad Fuarı’ndaki toplu aşılama yerleri, Ulusal Halk Sağlığı Enstitüsü, bölgesel şubeleri, çeşitli devlet kurumları, Ulusal e-Devlet Portalı ve çeşitli çağrı merkezleri (bilgi paylaşımını, birlikte çalışabilirliği ve yönetimi kolaylaştıran sistemler) hepsi sisteme entegre edilmiştir. Vatandaşlar, Ulusal e-Devlet Portalında bulunan basit bir elektronik formu doldurur veya operatörlerin yazılımın ihtiyacı olan bilgilerini kaydetmeleri için çağrı merkezleriyle iletişime geçerler. Karmaşık bir YZ algoritması, randevuları birkaç gün önceden istenen aşı türünü, yaş uygunluğuna, mesleğe (öncelikli gruplar), sağlık koşullarına ve aşılama yerlerindeki mevcut zaman aralıklarına göre kontrol eder ve her vatandaş için otomatik olarak planlar.

Bu platform, yapay zekâ algoritmalarından yararlanmada rekabet avantajı sağlar. Vatandaşlar, ilerleme, takip ve aşılama programları hakkında gerçek zamanlı bildirimler sağlayan bu yönetim sistemi aracılığıyla hızlı bir şekilde aşı kaydı yapabilirler. Tüm vatandaşların Ulusal e-Devlet Portalına erişimi vardır, yani nüfusun hiçbir bölümü açıkta kalmaz. Çözüm, aşılamayı kolaylaştırma ve hızlandırmanın yanı sıra, gerçek zamanlı izleme sağlar. Ayrıca aşılamaya yönelik genel nüfus ilgisi ve gerçek tüketime ilişkin veriler gibi operasyonun kritik yönleri hakkında analizlere izin verir. Bu, halkı bilgilendirme kampanyalarının artırılıp artırılmayacağına, ek dozlar temin edilip edilmeyeceği gibi konularda karar vermeye yardımcı olur. Ayrıca aşılanan vatandaşların sayısını yaşa, mesleğe ve konuma göre analiz eder ve mevcut epidemiyolojik önlemleri uygulamaya veya gevşetmeye yardımcı olur. Buna ek olarak, dağıtım zincirinin (soğuk zincir dâhil) uçtan uca Sırbistan’ın tüm depoları ve aşılama alanları, nakliye ekipmanı ve depolama kapasiteleri aracılığıyla izlenmesi, dağıtım sürecinin optimizasyonu için kritik öneme sahiptir.

Görünüşe göre bu uygulamadan tek memnun olan sadece hükümet kanadı da değildir, aynı zamanda sosyal medyadaki Sırp vatandaşları da bu dijital hükümet girişiminden ve genel deneyimden memnuniyetlerini ifade etmektedirler. Yapay zekâdan yararlanan verimli bir dijital ulusal çerçeve uygulayan Sırbistan, artmaya devam eden etkileyici bir oranda aşı arzını hızlandırmıştır.

Sırbistan’a ek olarak BAE de, aşılama için çeşitli veriler ve YZ odaklı çözümler uygulamaya koymuştur. İş standardına göre BAE, aşı uygulamasında dünyadaki en hızlı ülkelerden biridir. Reuters’e göre Dubai, 2021’in sonuna kadar nüfusunun %70’ini aşılamayı planlıyor. YZ sayesinde böyle bir plan tamamen gerçekleştirilebilir. Trends Research’e göre, “BAE’nin Covid-19 salgınına karşı YZ teknolojilerini kullanması, önleyici ve güvenlik önlemlerinin verimli ve başarılı olmasını sağlamak için doğru bilgilerin toplanmasına odaklandı. BAE’nin Covid-19’la savaşmak için yapay zekâyı kullanmasının bazı örnekleri arasında Sağlık ve Önleme Bakanlığı tarafından resmi Covid-19 test ve temas takip uygulaması “Alhosn”un başlatılması yer alıyor ve bu uygulama, doğru kontrol için test sonuçlarına ve sözleşme takibine hızlı erişim sağlıyor. Bu haliyle uygulama, hastaların özel bilgileri için güvenli bir ortam olduğunu kanıtlayan YZ tabanlı bir uygulamadır. Buna ek olarak, Abu Dabi, sterilizasyon programının bir parçası olarak alanları dezenfekte etmede püskürtme robotları da kullanılmıştır. Dubai’de ambulans servisi ise, sağlık görevlilerinin ve ailelerinin giysilerini dezenfekte etmek için yapay zeka temelli bir araç olan “sterilizasyon koridoru”nu kullanarak kıyafetleri sterilize etmeye ve kendi kendini temizlemeye olanak tanıyan bir cihazı piyasaya sürmüştür. Açıkçası, aşılamaya yönelik veriye dayalı ve YZ destekli yaklaşım, BAE’nin Covid ile mücadele açısından zirveye ulaşmasını sağlamıştır.

Aynı zamanda Yunanistan, aşı dağıtım oyununda kazanan bir grafik sergilemektedir. Entrepreneur Magazine’deki bir makaleye göre, “iki veri bilimci, Yunanistan’ın günde yaklaşık 80.000 turistle güvenli bir şekilde yeni normale geçmesine yardımcı olmak için Eva adlı bir makine öğrenimi sistemi kurdu. Eva olarak bilinen sistem, vakaları tespit etmede rastgele testlere göre neredeyse iki kat daha etkilidir ve diğer ülkelerdeki ani artışları resmi vaka sayımlarında görünmeden on gün önce tahmin edebilir.” Güçlü veri depoları sayesinde, Eva tarafından kullanılan Makine Öğrenimi algoritması, Covid’in yayılma ve enfeksiyon riskini önceden tahmin edebilmekte, hükümetin daha verimli plan yapmasına, risk altındaki popülasyonları daha hızlı bir şekilde bulmasına ve ülkenin aşılama protokollerinin uygulanmasında kullanılmaktadır. Yunan Hükümetinin veriye dayalı ve ileri görüşlü yaklaşımı sayesinde, ülke Covid’i hafifletmeyi başardı ve vatandaşları arasında daha etkili aşı dağıtımını hayata geçirmiştir.

Son olarak, İsrail (dünyanın başlangıç ​​ülkesi) aşı dağıtımında da büyük başarılar elde etti. BBC’ye göre, “İsrail, yaklaşık dokuz milyonluk nüfusuna beş milyon doz aşı verdi ve yaklaşık bir milyon insan iki doz aldı”. İsrail, birinci sınıf tıbbi hastaneler ve Ar-Ge ile birlikte ulusal acil durumlardaki deneyimi nedeniyle hâlihazırda dünyadaki en organize ve verimli sağlık sistemi olarak tanınmıştır. Bu, tümü verilerin akıllı kullanımı ve yapay zekâ ile ilgili bir dizi nedenden kaynaklanmaktadır. Verimli bir yapay zekâ sisteminin en önemli yönlerinden biri sağlam bir veri kümesidir. İsrail sağlık sisteminin işleyiş biçimi nedeniyle, ulus muazzam miktarda tıbbi kayda erişebiliyor. İsrail’in sağlık sistemi, tüm vatandaşlarından gerçek zamanlı klinik bilgilerin merkezi olarak toplanmasını kolaylaştıracak ve dünyanın en büyük tıbbi veri setlerinden birini oluşturacak şekilde yapılandırıldı. Böylelikle ülke, dijital ve YZ ile kişiselleştirilmiş sağlık sistemlerinin geliştirilmesi ve özellikle Covid ile savaşmak için verimli yapıların oluşturulması için bir dünya merkezi haline geldi.

Aşı Liderliği Üzerine En İyi Uygulamalar

Sırbistan, BAE, Yunanistan ve İsrail’deki aşılama uygulamalarının son dönemdeki başarılarına dayanarak şunları öğrendik:

  1. Yapay zekânın aşıları hızlandırmada etkili olabilmesinde hükümetler, makine öğrenimi algoritmalarının en iyi şekilde çalışması için tıbbi kayıtlarda büyük veri kümeleri toplamalı ve dağıtmalıdır.
  2. Uygulama hızlarını ve teslimatı iyileştirmek için yapay zekâdan yararlanan merkezi bir çevrimiçi kayıt çerçevesi uygulanmalıdır.
  3. Aşı dağıtımına yönelik yapay zekâ tabanlı yaklaşımlara odaklanmak için araştırma kurumları ve önde gelen veri bilimcileriyle ortak çalışılmalıdır.

Dünya genelinde sınırlı sayıda en iyi uygulama vardır. Bununla birlikte, bu bilgiler bize bir ulusun başarılı bir aşılama kampanyası yürütmesi için nelere ihtiyaç duyduğuna dair bir fikir veriyor. Bu, çevikliği ve organizasyonel verimliliği içerir. Burada listelenen hükümetler, insanlığın zorluklarını ele almak için adımlar atmakla birlikte, dijital ve YZ teknolojilerinin gücünü de göstermişlerdir.

Örneğin Sırbistan’da, bu derslerin çoğu ülkenin Ulusal Dijital Sağlık stratejisine dâhil edilecek. Sırbistan BT ve e-Devlet Ofisi CEO’su Mihailo Jovanović’e göre, “Mart 2020’den beri çeviklikle ilgili önemli dersler alındı, ancak Başbakan Ana Brnabić’in vizyonu ve önderliği altında inşa edilen gelişmiş govtech ekosistemi, bu operasyonun başarısında önemli pay sahibidir. Çözümün etkinliği ve karmaşıklığı kendi beklentilerimizi bile aşmış vaziyettedir. Aşı Sırp topraklarına ayak bastığı anda hangi vatandaşın onu alacağını tam olarak biliyoruz ve seçilen aşı yerine gelmesini konusunda hemen bildiriyoruz. Her şey 48 saatten daha kısa sürede içerisinde gerçekleşmektedir.”

Açıkçası, artık yapay zekânın gücünü inkâr edemeyiz. Tüm cephelerde birden fazla Covid türüne yönelik saldırılarla uğraştığımız bu zamanlarda, covid ile mutasyon hızından daha hızlı savaşabilen tek çözüm yapay zekâ olarak görünüyor.

[1] Küresel Dijital Bilişsel Stratejist, Dijital Vizyoner, Yapay Zeka uzmanı, Girişim Kapitalisti, İnovasyon CTO’su, yazar ve Forbes.com’un yapay zeka yazarı

Leave a Comment » | Uncategorized | Kalıcı Bağlantı
mutlu binark tarafından yazıldı