Herkes İçin Web: Web Erişilebilirliği

Dr. Bilge Narin/Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi

Hepimiz İnterneti etkili ve sık kullanmak istiyoruz ama dezavantajlı grupların erişim meselesini çoğu kez görmezden geliyoruz. Gözlerimizi engellilerin ve yaşlıların web kullanım pratiklerine çevirdiğimizde ise, web erişilebilirliği (web accessibility) kavramı ile karşılaşıyoruz. Web erişilebilirliği, sanal ortamda engellilerin ve yaşlıların algılayabileceği, anlayabileceği, gezinebileceği ve etkili bir şekilde kullanabileceği içerikler oluşturulması olarak tanımlanabilir. Ayrıca, onların da katkıda bulunabilecekleri bir içerik oluşturulması son derece önemlidir.

Evrensel tasarım ilkelerinden web erişilebilirliğine…

Bu yazıda öncelikle kavramın tarihsel kökeninden biraz söz etmek istiyorum. Web erişilebilirliği aslında “evrensel tasarım ilkeleri”nin sanal ortamdaki karşılığı. Bu ilkeleri özetle şöyle tanımlayabiliriz: Herkes için tasarım! “Evrensel tasarım” mimarlıktan türemiş bir yaklaşım. Ancak aslında yalnızca mimari yapıların değil; tüm ürünlerin ve çevrelerin yaş, beceri ve durum farkı gözetmeksizin pek çok kişi tarafından kullanılabilmesini olanaklı kılan bir tasarım yaklaşımı olarak tanımlanmakta. Çevre düzenlemelerinden mimari yapılara, kentsel tasarımdan bilgi teknolojilerine kadar değişen ölçekleri kapsamakta.

Bu ilkelerin en önemli ve çoğu kez ihmal edilen yanı ise adaptasyon veya özel tasarım için ihtiyaç duymama gerekliliği. Yani siz engelliler için, yaşlılar için ayrı bir kapı açtığınızda; ayrı bir yol gösterdiğinizde bu evrensel tasarım olmuyor. Mevcut tasarımın ayrıştırıcı değil, kapsayıcı olması gerekiyor.

Sanal ortamda engelleri aşmak

Sanal ortamda engelliler ve yaşlılar için ne tür düzenlemeler yapılabileceğine bakmadan önce engelliliğin tanımını geniş tutmamız gerektiğini unutmayalım. Görme engelliler, işitsel engelliler, bazı organlarını kullanamayanlar, bedensel kısıtı bulunanlar, bilişsel engele sahip olanlar gibi… Onları tanımak, ihtiyaçlarını doğru saptayabilmek adına çok önemli.

Bir web tasarımcısı, yazılımcısı ya da içerik üreticisinin Web Erişilebilirlik Girişimi’nin (Web Accessibility Initiative) yayınladığı Web İçeriği Erişilebilirlik Kılavuzu (Web Content Accessibility Guideline -WCAG)’ndan mutlaka haberi olmalı.

Yeni ihtiyaçlara göre yenilenen bu kılavuzda görme, işitme, fiziksel konuşma, algılama, dil, öğrenme ve nörolojik engelliler ile yaşlı bireylerin Web içeriğine erişilebilirlikleri ile ilgili çeşitli ilkeler yayınlamakta. Temelde ise dört ilke var: algılanabilirlik, kullanabilirlik, anlaşılabilirlik ve sağlamlık.

İnternet sitemize engelliler ve yaşlıların da erişebilmesi için neler yapabiliriz?

Kılavuzdan yola çıkarak bazı ipuçlarını şöyle sıralayabiliriz:

• Web Accesibility Evaluation Tool’dan İnternet sitemizin kontrast ayarlarını kontrol edilebiliriz. Örneğin mor bir zemine koyu mavi yazı yazdığımızda, bunu okumak çok güçtür. Ayrıca renk körlerini de hesaba katmak durumundayız. “Color universal design” bu konuda bize yardımcı olacaktır. Benzer biçimde, özellikle haritaları sitemize eklediğimizde yalnızca renkli oklar ve işaretlerle anlatım yapmak yerine, mutlaka açıklayıcı yazılı içerikler de eklemeliyiz.
• Renklerin, yazı fontlarının ve büyüklerinin düzenlenmesi bir diğer önemli konu. Yazı boyutunun 12px’den küçük olmaması ve yazı fontunun serifsiz olması öneriliyor. Yine aynı İnternet sayfası üzerinde birden fazla yazı tipinin kullanılması kafa karıştırıcı olabiliyor. Yazıların büyütülmesine olanak sağlayan eklentilerin (text zoom özelliği) sayfada kolayca bulunabilir bir yerde olması öneriliyor.
• Başlıkların hiyerarşik bir şekilde ayarlanması, özellikle zihinsel engellilerin rahat kullanımı için önemli bir ayrıntı. Basit/temiz sayfalar ve uygun etiketler, sayfaların daha rahat anlaşılmasını sağlayabilir.
• Okumayı kolaylaştırmak için beyaz alanların mutlaka bırakılması gerekiyor. Yeterli genişlikte boşluklar (margin ve padding) sayfadaki bilgiye daha kolay erişim için gerekli.
• Görme engelliler için büyük önem taşıyan ekran okuyucu (screen reader) teknolojisi, web sitelerinin içeriğini seslendirmeye yaramakta. Metinden sese (text to speech) teknolojilerin, ilk olarak 1980’lerde kullanılmaya başladığı biliniyor. Unutmadan belirtelim ki bu teknolojiler kodları okumakta. Bu nedenle, sayfa içeriğini yerleştiren yazılımcıların görsel öğeleri doğru tanımlaması ve boş bırakmaması çok önemli. Görselleri tanımlarken, “Bir anne ve çocuk” yerine, “Oy vermek için annesiyle sıra bekleyen çocuk” gibi ayrıntılı anlatımlar yapılması gerekiyor. Çünkü Missisipi’de yapılan bir araştırmaya göre görme engelliler, görsellerin ayrıntılı bir biçimde açıklanmasının kendilerine daha tatmin edici bilgi verdiğini belirtmişler.
• Yine videolardaki sese dayalı önemli ayrıntıların, işitsel engelli insanlar düşünülerek yazılı olarak da tanımlanması gerekmekte.
• Görme engelli kişileri zorlayan kimlik doğrulama yöntemleri yerine alternatifler geliştirilmesi de ilkelerde dikkat çekilen konulardan bir diğeri.

Özetleyecek olursak kişiselleştirilebilir web tasarımına ihtiyacımız var. Kullanıcılara metin büyüklüğü, renk/kontrast ayarları, sayfa içinde gezinme tercihleri (soldan sağa ya da sağdan sola) ve sesli içerik alternatifleri sunulması gerekiyor. Her sayfada ana sayfa, yardım ve diğer sayfa seçeneklerinin bulunması, gezinme butonlarının büyük ve anlaşılır olması da engellilerin ve yaşlıların web deneyimlerini kolaylaştıracak unsurlardan.

Engellilere yönelik web uygulamaları

Gelişen teknoloji ile birlikte, engellilere yönelik mobil uygulamalarda da artış olduğunu görmekteyiz. Ekran okuyucu özelliği olan “Google Talkback”, “sesli hesap makinesi”, “Cool Reader” ve “Seslenen Kitap” gibi sesli kitap uygulamaları, “Navigasyon Türkiye’de” gibi lokasyon temelli uygulamalar, sesle yazmayı hızlı ve kolay hale getiren “Google Klavye” ve “Konuş Yazdır” uygulamaları güncel mobil uygulama örnekleri olarak sıralanabilir.

Henüz Türkçe hizmet vermeyen “Blind Square” de yardımcı bir araç. Görme engelli bireylere mobil destek olmak için hizmete sunulan bu uygulama, yer bildirim araçlarından Foursquare desteğiyle çalışmakta. Uygulama, kullanıcılara bulunduğu noktada, belirlediği genişlikte ve kategoride bir yer taraması yapma olanağı sağlıyor ve bu bilgileri sesli olarak paylaşıyor. Nesne tanıma uygulaması “Cam Find” ise çevrenizdeki herhangi bir nesnenin fotosunu çekip, ne olduğunu sesli olarak öğrenmenize olanak sağlıyor.

Bu çalışmaların hepsi çok değerli. Ancak en büyük bariyerlerden biri dil. Çoğu Türkçeyi desteklemiyor. Diğer bir sorun ise, büyük heves ve yatırımlarla başlayan bu uygulamaların uzun soluklu olamaması. Kaldı ki çoğu kez tanıtımları da yeterince yapılamıyor. Ekran okuma teknolojilerinin ucuzlaması ve yaygınlık kazanmasını umarak, yazıyı engelliler için işe yarayabilecek bazı web siteleri ile tamamlayalım.

Türkiye’de engellilere yardım sağlayabilecek bazı web siteleri:

E- Devlette Engel Yok Projesi:

https://www.turkiye.gov.tr/e-devlette-engel-yok

İşitme engelliler için haberler:

www.sessiztv.net

http://www.trthaber.com/haberizle/isitme-engelliler/

Sesli kitap kütüphaneleri:

http://getem.boun.edu.tr/

http://www.altinoktavakif.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=39&Itemid=203

http://www.gormeengelliler.kadikoy.bel.tr/

 

 

Yeni Kitap….

Dr.Duygu Dumanlı Kürkçü’nün Yeni Medya ve Gençlik adı çalışması Kriter Yayınlarrından (2016) yayınlandı.

Tanıtım bülteninden: “Yeni medya, sosyal paylaşım ağları, mesajlaşma ortamları, bloglar ve içerik forumları aracılığı ile farklı deneyimlere sahip olan insanların birbirleri ile hızlı bir şekilde iletişim kurmasına olanak tanımaktadır. Günümüzde yeni medya kavramı ve onun sunduğu imkanların hayatımıza girmesiyle birlikte sosyal yaşamımız, iletişim biçimlerimiz ve medya tüketim alışkanlıklarımız önemli derecede değişmiştir.
Dünyada yeni iletişim teknolojilerinin de etkisiyle gazete okuma alışkanlıkları değişmektedir. Özellikle genç nesiller, gazete okumaya önceki nesillerden daha az zaman ayırmakta ve habere, bilgiye, eğlenceye internet ve mobil cihazlar üzerinden ulaşmayı tercih etmektedirler. Diğer bir deyişle genç nüfus, haber ve bilgi alma, eğlenme, sosyalleşme ihtiyaçlarını internet erişimi olan, görsel ve işitsel özelliklere sahip yeni medya araçlarından karşılamaktadır. Bu durumda gazetelerin yeni medya araçlarını ve ortamlarını kullanıp kullanmamak arasında yaptığı tercih aynı zamanda olmak ya da olmamak arasındaki bir tercih olarak da değerlendirilebilir. Yeni Medya ve Gençlik kitabı hem yeni medya ekseninde sosyal medya, internet gazeteciliği ve gençliği derinlemesine tanımlamakta hem de anket çalışması ile gençlerin sosyal medya ve internet gazeteciliği kullanım düzeyleri ve nedenleri hakkında bilgiler vermektedir…”

 

21. Türkiye’de İnternet Konferansı 3-5 Kasım 2016

Türkiye’de Internet ile ilgili grupları biraraya getirerek İnternet’i tüm boyutlarıyla tanıtmak, gelistirmek, tartışmak, İnternet teknolojileri aracılığı ile toplumsal verimliliği artırmak ve toplumun dikkatini olabildiğince bu yöne çekmek amaçlarıyla, 1995’den beri her yıl yapılan, ulusal boyutta bir konferans düzenlenmistir. Konferansa bildiri sunma, eğitim semineri verme ve tartışma grubu/açık oturum düzenleme şeklinde aktif katılım davet edilmektedir. Konferans kayıt olan dinleyicilere açıktır ve ücretsizdir.

Bu yıl “4. Sanayi Devrimi”, “İnternet Ekonomisi”, “Bilgi Toplumu ve Bilgi Ekonomisi“, “İntenet ve Demokrasi”, “Mobil Ağlar”, “Sosyal Ağlar”, “Yeni Medya”, “Siber Güvenlik”, “Bireysel Güvenlik ve Mahremiyet”, “Medya/Bilgi Okuryazarlığı” konuları öne çıkacaktır. Türkiye İnternetinin temel ve güncel konularını kapsayan panel ve oturumlar yapılacaktır. İnternet Başarı öykülerini anlatan oturumlar da planlanmaktadır. Bilgi Toplumu, İnternet ve Güncel sorunların tartışılacağı oturumlar ve geniş toplum kesimlerine hitab edecek seminerler planlanmaktadır.

Konferans 3-5 Kasım 2016 tarihlerinde TED Üniversitesi Ankara’da düzenlenecektir.

Link: http://inet-tr.org.tr/inetconf21/

Son Bildiri gönderme tarihi: 1 Ekim 2016 .

BM İnsan Hakları Konseyinin Kararı

İnsan Hakları Konseyi

Otuz ikinci oturum

Gündem maddesi 3

Gelişme hakkını da içerecek şekilde tüm insan haklarının, sivil, politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel hakların korunması ve teşvik edilmesi⁺

 

Avusturalya,* Avusturya,* Belçika, Bosna-Hersek,* Brezilya,* Bulgaristan,* Kanada,* Hırvatistan,* Kıbrıs,* Çek Cumhuriyeti,* Danimarka,* Estonya,* Fiji,* Finlandiya,* Fransa, Gürcistan, Almanya, Yunanistan,* Haiti,* Honduras,* Macaristan,* İzlanda,* İrlanda,* İtalya,* Japonya,* Letonya, Liechtenstein,* Litvanya,* Lüksemburg,* Malta,* Meksika, Monako,* Montenegro,* Hollanda, Nijerya, Norveç,* Paraguay, Polonya,* Portekiz, Moldova Cumhuriyeti,* Romanya,* Senegal,* Sırbistan,* Slovakya,* Slovenya, İspanya,* İsveç,* Makedonya Cumhuriyeti, Tunus,* Türkiye,* Ukrayna,* Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri:* taslak karar

32/… İnternetteki insan haklarının kullanılması, korunması ve teşvik edilmesi

İnsan Hakları Konseyi,

Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’nin önderliği eşliğinde,

Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi’nde ve de Uluslararası Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ve Uluslararası İktisadi, Toplumsal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi de dahil, ilgili uluslararası insan hakları sözleşmelerinde yer alan temel özgürlükler ve insan haklarını yeniden tasdik etmek,

İnsan Hakları Komisyonu’nun ve İnsan Hakları Konseyi’nin fikir ve ifade özgürlüğü hakkındaki ilgili tüm kararlarını, özellikle Konsey’in, İnternet’teki insan haklarını kullanma, koruma ve teşvik etme üzerine olan 5 Temmuz 2012 tarihli 20/8 no’lu ve 26 Haziran 2014 tarihli 26/13 no’lu kararları ve de fikir ve ifade özgürlüğü hakkındaki 2 Ekim 2009 tarihli 12/16 no’lu kararı, dijital çağda mahremiyet hakkı üzerine olan 24 Mart 2015 tarihli 28/16 no’lu kararı ve kadınların güçlendirilmesinde fikir ve ifade özgürlüğünün rolü hakkındaki 13 Haziran 2013 tarihli 23/2 no’lu kararı ve enformasyon ve iletişim teknolojileri ile çocuğun cinsel istismarıyla bağlantılı olan çocuk hakları hakkındaki 23 Mart 2016 tarihli 31/7 no’lu kararını hatırlatma, ayrıca Genel Kurul’un, dijital çağda mahremiyet hakkı üzerine olan 18 Aralık 2013 tarihli 68/167 no’lu ve 18 Aralık 2014 tarihli 69/166 no’lu kararlarını, gelişme için enformasyon ve iletişim teknolojileri hakkındaki 22 Aralık 2015 tarihli 70/184 no’lu kararını, Dünya Bilgi Toplumu Zirvesi sonuçlarının uygulamasının genel değerlendirmesi üzerine olan Genel Kurul’un üst-düzey toplantısının sonuç belgesini de kapsayan 16 Aralık 2015 tarihli 70/125 no’lu kararını hatırlatmak,

2030 yılına yönelik Sürdürülebilir Gelişme Gündemi’nin¹ kabulünü benimsemek ve insani ilerlemeyi hızlandırmak, dijital uçurumu gidermek ve bilgi toplumları geliştirmek için, enformasyon-iletişim teknolojilerinin ve bireylerin küresel düzeyde ve sürdürülebilir biçimde birlikte ağa bağlı kalmasının büyük bir potansiyele sahip olduğunu benimsemek,

Başka birçok şeyin yanı sıra, İnternet Yönetişimine dayanak oluşturan insan hakları ve insanların çevrimdışı dünyadaki haklarının çevrimiçinde de korunması ihtiyacının onaylandığı 23-24 Nisan 2014’de São Paulo’da yapılan İnternet Yönetişiminin Geleceği üzerine Küresel Çok-paydaşlı Toplantıyı dikkate almak,

Ayrıca, 10-13 Kasım 2015’de João Pessoa’da yapılan en son toplantı da dahil İnternet Yönetişim Forumu’nun geçmiş oturumlarını da göz önünde bulundurmak,

Teknolojik gelişmelerin hızı, tüm dünyadaki bireylerin yeni enformasyon ve iletişim teknolojilerini kullanmasına olanak sağladığı için, İnternet’teki insan haklarını, özellikle de ifade özgürlüğü hakkını kullanmanın artan bir ilgi ve öneme sahip bir mesele olduğuna dikkat çekmek,

İnternet’te gizlilik ve güveni oluşturmanın önemine – özellikle ifade özgürlüğü, mahremiyet ve diğer insan haklarıyla ilgili olarak – ve buna ilaveten, gelişme ve inovasyonu mümkün kılan İnternet’in potansiyelinin; hükümetler, sivil toplum, özel sektör, teknik ekip ve akademi arasındaki bütünlüklü bir işbirliğiyle gerçekleştirilebilir olmasına dikkat etmek,

Çevrimiçi mahremiyetin, ifade özgürlüğü ve müdahale olmadan fikir üretme özgürlüğü ve de barışçıl toplanma ve örgütlenme özgürlüğü hakkının kullanımı için önemli olduğunu kabul etmek,

İnternet’te bilgiye erişimin, eğitim hakkının teşvik edilmesini kolaylaştıran, eğitim hakkını kullanmayı etkileyeceği için de dijital okuryazarlığın ve dijital uçurumun üzerine eğilme ihtiyacını vurgulayan önemli bir araç olduğunu, dolayısıyla küresel ölçekte ekonomik ve kapsamlı eğitim için muazzam olanaklar tanıdığını vurgulamak,

Dijital uçurumun farklı şekillerde, ülke içinde ve ülkeler arasında, ve de erkekler ve kadınlar arasında, kız çocukları ve oğlanlar arasında var olduğuna ilişkin kaygıyı ifade etmek ve bu uçurumu kapatma ihtiyacını kabul etmek,

Enformasyon ve bilgi teknolojilerine erişimlerini arttırarak, dijital okuryazarlığı teşvik ederek ve eğitime kız çocuklarının ve kadınların katılımını sağlayarak, enformasyon ve bilgi teknolojilerine ilişkin eğitimler vererek, fen bilimleri, enformasyon ve bilgi teknolojileri alanlarında kariyer yapmaları için kız çocukları ve kadınları cesaretlendirerek, tüm kız çocuklarını ve kadınları güçlendirmenin önemini vurgulamak,

Engelli bireylerin İnternet dahil, enformasyon ve iletişim teknolojileri ve sistemlerine erişimini teşvik etmek için uygun önlemleri alma konusunda Devletlerin ilgili birimlerine çağrı yapmaya ek olarak, Engelli Hakları Sözleşmesi’nin 9. ve 21. maddelerini hatırlamak,

İnternet’in küresel, açık ve birlikte işletilebilir kalması için, Devletlerin, özellikle ifade özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü ve mahremiyete ilişkin uluslararası insan hakları yükümlülükleriyle uyumlu bir şekilde güvenlik kaygılarını ele almalarının zorunluluk olduğunu kabul etmek,

Tüm insan hakları ihlalleri ve İnternet’teki temel özgürlükler ve insan haklarının kullanımı için bireylerin maruz kaldığı istismarlar ve bu ihlal ve istismarların cezasız kalmasından derin endişe duyar,

Evrensel insan hakları hukukunu ihlal edecek şekilde, çevrimiçi enformasyonun yayılımını ya da enformasyona erişimi kasıtlı olarak önleyen veya aksatan tedbirler alınmasından da derin endişe duyar,

Açık, erişilebilir ve çok-paydaşlı katılımdan beslenen İnternet için ve de İnternet erişimini sağlarken ve erişimi genişletirken kapsamlı bir insan hakları temelli yaklaşım uygulamanın önemini vurgular,

On yedinci, yirmi üçüncü, yirmi dokuzuncu ve otuz ikinci oturumlarında² İnsan Hakları Konseyi’ne sunulan fikir ve ifade özgürlüğü hakkının korunması ve teşvik edilmesi hakkındaki ve de İnternet’te ifade özgürlüğü üzerine olan altmış altıncı oturumunda³ Genel Kurul’a sunulan Özel Raportör’ün raporlarına ve otuz birinci oturumda⁴ İnsan Hakları Konseyi’ne sunulan mahremiyet hakkı üzerine Özel Raportör’ün raporuna dikkat çeker,

Çevrimiçi temel özgürlükler ve insan haklarını korumada ve teşvik etmede sivil toplum, özel sektör, teknik ekip ve akademi dahil tüm ilgili paydaşlarla hükümetin bağlılığının kilit önem taşıdığını göz önünde bulundurur,

1. İnsanların çevrimdışı dünyada sahip olduğu hakların aynen çevrimiçi olarak da korunması, özellikle de, Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi’nin 19. maddesiyle ve Uluslararası Sivil ve Politik Haklar Sözleşmesi’yle uyumlu bir şekilde sınırlardan bağımsız olarak ve kişinin tercihine göre her mecrada uygulanabilir olan ifade özgürlüğünün korunması gerektiğini onaylar;

2. Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri’ne ulaşmak da dahil çeşitli şekillerde gelişmenin ve ilerlemenin hızlandırılması için itici güç olarak İnternet’in küresel ve açık doğasını tanır;

3. Bütün ülkelerdeki medya, enformasyon ve iletişim olanaklarının ve teknolojilerinin gelişimini hedefleyen uluslararası işbirliğine imkan sağlar ve teşvik etmek için bütün devletlere çağrı yapar;

4. Kaliteli eğitimin gelişmede belirleyici bir rol oynadığını onaylar ve bu nedenle dijital okuryazarlığı teşvik etmek ve eğitim hakkının teşvikini kolaylaştırmak için önemli bir araç olan İnternet’te bilgiye erişimi olanaklı kılmak adına tüm Devletlere çağrı yapar;

5. İnternet’e erişimi sağlamada ve bu erişimin yayılmasında kapsamlı bir insan hakları temelli yaklaşım uygulamanın önemini de onaylar ve farklı şekillerde tezahür eden dijital uçurumun giderilmesi için tüm Devletlerin çaba göstermesini talep eder;

6. Toplumsal cinsiyet temelli dijital uçurumun giderilmesi ve kapasite artırıcı/kolaylaştırıcı teknolojinin, özellikle enformasyon ve iletişim teknolojilerinin, kullanımını güçlendirmesi, tüm kız çocuklarının ve kadınların güçlenmesini teşvik etmesi için tüm Devletlere çağrıda bulunur;

7. Engelli bireylerin de katılımıyla, engellilerin erişimine yardımcı, uyarlanabilir teknolojileri de kapsayacak şekilde enformasyon ve bilgi teknolojileri ve sistemlerinin tasarım, gelişim, üretim ve dağıtımını teşvik etmek için uygun önlemler alması yönünde tüm Devletleri destekler;

8. Tüm Devletlere, İnternet’teki güvenlik kaygılarına ilişkin, uluslararası insan hakları yükümlülükleriyle uyumlu bir şekilde ifade özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü, mahremiyet ve diğer çevrimiçi insan haklarının korunmasını garanti altına almak için çağrıda bulunur. Buna, hukukun üstünlüğüne dayanan ulusal demokratik, şeffaf kurumlar vasıtasıyla, bir şekilde İnternet’teki özgürlükleri ve güvenliği garanti altına alması ve böylelikle İnternet’in, ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişimi sağlayan canlı bir güç olmaya devam etmesi de dahildir;

9. İşkence, hukuk dışı öldürmeler, zorla kaybolma, keyfi gözaltı, sınır dışı etme, tehdit ve taciz, yanı sıra İnternet’teki temel özgürlüklerini ve insan haklarını kullanan kişilere karşı işlenen toplumsal cinsiyet temelli şiddet gibi tüm insan hakları istismarlarını ve ihlallerini kesin suretle reddeder ve bu konuda hesap verme zorunluluğunu garanti altına almak için tüm Devletlere çağrıda bulunur;

10. Uluslararası insan hakları hukukunun ihlalinde çevrimiçi bilginin yayılımını ya da erişimini kasıtlı olarak engelleyen ya da aksatan önlemler alınmasını kesin suretle reddeder ve bu tarz önlemlerden uzak durmak ve bunlara son vermek için tüm Devletlere çağrıda bulunur;

11. İnternet’te ayrımcılığı veya şiddeti kışkırtmaya yol açan nefreti savunanlarla mücadele etmenin ve yanı sıra hoşgörü ve diyalogun teşvik edilmesinin önemini vurgular;

12. Tüm paydaşların dahil olduğu şeffaf ve kapsayıcı süreçler yardımıyla ve özünde insan haklarının kullanımı ve nesnel evrensel erişim olan İnternet’e ilişkin ulusal kamu politikaları oluşturulması ve benimsenmesi için tüm Devletlere çağrıda bulunur;

13. Üst Düzey Temsilci’den, İnsan Hakları Konseyi’nin özel prosedürleri, uluslararası organizasyonlar, ulusal insan hakları kurumları, sivil toplum, endüstri, teknik ekip, akademi ve diğer paydaşların ve de Devletler’in danışmanlığında, insan hakları perspektifinden toplumsal cinsiyete dayalı dijital uçurumun giderilmesini olanaklı kılacak yolları gösteren bir rapor hazırlamasını ve bu raporu otuz beşinci oturumda İnsan Hakları Konseyi’ne sunmasını talep eder;

14. Uygulanabilir olduğu üzere, bu meseleleri var olan yetkileri çerçevesinde göz önünde bulundurmak için özel prosedürleri destekler;

15. İnternet’te ve diğer enformasyon ve iletişim teknolojilerinde ifade özgürlüğü dahil olmak üzere, insan haklarının kullanımı, korunması ve teşvik edilmesinin yanı sıra, İnternet’in yurttaş ve sivil toplum katılımını güçlendirmesi, her topluluktaki ilerlemenin gerçekleşmesi ve insan haklarının kullanımı için nasıl önemli bir araç olduğunun – iş programıyla uyumlu bir şekilde – göz önünde bulundurulacağına karar verir.

---

* İnsan Hakları Konseyi’nin üyesi olmayan bir devlet.

¹ Genel Kurul kararı 70/1

² M/İHK/17/27, M/İHK /23/40 ve Düzt.1, M/İHK /29/32 ve M/İHK /32/38.

³ M/66/290.

⁴ M/İHK /31/64

 

⁺ Çeviren: Zeynep Özarslan

Metnin İngilizcesi için tıklayınız.