Yazar: Antonio Regalado/Çev. Hasan H. Kayış
He Jiankui, genetiği değiştirilmiş ilk çocukları yarattı. Öyküsünü okuyalım:
Dünyanın ilk genetiği değiştirilmiş çocuklarını yaratan cesur Çinli biyofizikçi, bir Çin hapishanesinde üç yıl kaldıktan sonra serbest bırakıldı.
He Jiankui, 2018’de IVF embriyolarının genetik yapısını değiştirdiği, onları bir kadının rahmine yerleştirdiği ve ikiz kızların doğumuna yol açtığına dair çarpıcı iddiayla bilim dünyasında şok dalgaları yarattı. Ertesi yıl üçüncü bir çocuk doğdu.
Bu deneyin uluslararası düzeyde kınanmasının ardından, bilim insanı ev hapsine ve gözaltına alındı. Aralık 2019’da bir Çin mahkemesi tarafından, araştırmacının tıbbi kuralları “kasten ihlal ettiği” ve “insan destekli üreme tıbbına uygunsuz bir şekilde gen düzenleme teknolojisi uyguladığı” belirtilerek He Jiankui suçlu bulunmuştur.
He Jiankui’nin hapishaneden tahliyesi durumu bilenler tarafından doğrulandı. Bugün erken saatlerde arandığında cep telefonuna cevap verdi. Telefonu kapatmadan önce “şu anda konuşmak için uygun değil” dedi.
Shenzhen’deki Güney Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden ekibi, kızların DNA’sını HIV enfeksiyonuna karşı dirençli olacak şekilde değiştirmek için çok yönlü genetik mühendislik aracı olannCRISPR’den yararlandı.
Jiankui’nin Çin’de veya başka bir ülkede bilimsel araştırmalara dönmeyi planlayıp planlamadığı belli değil. Onu tanıyanlar, Rice Üniversitesi ve Stanford’da eğitim görmüş biyofizikçiyi idealist, naif ve hırslı olarak tanımladılar.
Bu skandal patlamadan önce, araştırmacının Nobel Ödülü “HIV salgınını kontrol altına almak” için çözüm yarattığına inanılıyordu.
CRISPR bebek projesinin varlığı, Kasım 2018’de Hong Kong’da düzenlenen uluslararası bir genom çalışmaları zirvesinin arifesinde MIT Technology Review tarafından ortaya çıkarıldı. Raporu takiben hemen YouTube’da Lula ve Nana adında çift yumurta ikizlerinin doğumunu duyuran birkaç video yayınladı.
Deney, dünya çapında ve Çin’de şiddetli eleştirilerle karşılandı. Bilim insanları, genom düzenleme kullanımının çok az tıbbi amaca hizmet ettiğini ve kızların genomlarında hatalara yol açabileceğini söyledi.
Deneylerin detayları hiçbir bilimsel dergide yayınlanmadı. MIT Technology Review daha sonra, bir uzmanın “korkunç bilimsel ve etik hatalarla dolu” olduğunu söylediği makalesinin taslak kopyalarını elde etti.
Araştırmacı, duruşmayı beklerken gözaltında geçirdiği süre de dahil olmak üzere Çin’in hapishane sisteminde yaklaşık üç yıl geçirdi. Serbest bırakıldığından beri, Çin’deki ve yurtdışındaki bilimsel ağ üyeleriyle temas halinde.
Deneyin sorumluluğu Ona ve diğer Çinli ekip üyelerine düşerken, diğer birçok bilim insanı projeyi biliyordu ve onu deneylere devam için teşvik etti. Bunlar arasında deneye katılan Rice Üniversitesi’nde eski bir profesör olan Michael Deem ve söz konusu teknolojiyi ticarileştirmeyi planlayan New York’taki büyük bir IVF kliniğinin başkanı John Zhang yer alıyordu. Deem, 2020’de Rice’daki görevinden ayrıldı. Ancak üniversite bebeklerin yaratılmasındaki rolüyle ilgili herhangi bir bulgu veya açıklama yayınlamadı. Deem’in LinkedIn profilinde şimdilerde bir enerji danışmanlık şirketindeki istihdamı yer alıyor.
Avustralya’daki Alfred Deakin Enstitüsü’nde doçent olan ve bazı katılımcılarla yapılan röportajları içeren deneyin kitaplaştırıldığı The Mutant Project adlı çalışmanın yazarı olan Eben Kirksey, “[He Jiankui] ve bazı meslektaşlarının bu deney için hapsedilmesi olağanüstü ve olağandışıdır” diyor. Yazar”aynı zamanda, Michael Deem ve John Zhang gibi uluslararası işbirlikçilerinin çoğu, deneye katılımlarından dolayı hiçbir zaman bir yaptırım ile karşılaşmadı” diye ekliyor. Kirksey, “birçok yönden adalet sağlanmadı” diyor.
Karısı ve çocukları olan Jiankui çok ağır bir bedel ödedi. Üniversitedeki işinden kovuldu ve zamanını memleketinden uzakta Shenzhen’deki bir hapishanede geçirdi.
Onun cezalandırılması Çin’de bebek doğumunda gen düzenlemesi üzerine daha fazla deney yapmayı geciktirmiş gibi görünüyor. ABD’de prosedür, Gıda ve İlaç İdaresi’nin böyle bir çalışmayı onaylamasını yasaklayan kanunluyla fiilen yasaklanmıştır.
Bir de deney sonucunda doğan ve kimlikleri açıklanmayan üç çocuk için adalet sorunu var. Ebeveynleri deneye katılmayı kabul etti çünkü tüm çocukların babalarında HIV vardı ve aksi takdirde Çin kurallarına göre IVF’ye erişimleri olmayacaktı.
Şubat ayında Nature’da yayınlanan bir habere göre iki kıdemli Çinli biyoetikçi, Çin hükümetini CRISPR çocuklarının sağlığını denetlemek için bir araştırma programı oluşturmaya çağırdı. Çocukları “savunmasız grup” olarak sınıflandırdılar ve vücutlarının gelecek nesillere aktarabilecekleri genetik hatalar içerip içermediğinin belirlenmesi için genetik analizler yapılması çağrısında bulundular.
Kaynak: https://www.technologyreview.com/2022/04/04/1048829/he-jiankui-prison-free-crispr-babies/
mutlu binark tarafından yazıldı 
Yeni Medya 